کتابخانه مجازی ادبیات

يکي از جلوه هاي هويّت بخش در طرّاحي منظر معاصر، ديدگاه هاي فرهنگي و عقايد مذهبي موجود در جامعه است. طرّاحي منظر با اهميّت دادن به ابعاد مفهومي، نظامي ظريف، ترکيبي نو و بديع خلق مي نمايد که ريشه در ديدگاه هاي ديني و تفکّر انسان نسبت به جهان آفرينش دارد. ولي امروزه چنين ارتباطي بين طرّاحي فضاهاي باز و سبز شهري ايران با جنبه هاي هويّت اسلامي وجود ندارد و در آنها نوعي بحران هويّت ديده مي شود. بر اين اساس، پژوهش حاضر در جهت پاسخ به اين سؤال است که چگونه مي توان بين هويّت اسلامي و طرّاحي منظر معاصر ارتباط برقرار کرد؟ نگارنده بر اين فرض است که از آيات قرآن و روايات معصومين(ع) مي توان مؤلّفه هايي استخراج کرد که منجر به انعکاس هويّت اسلامي در طرّاحي منظر معاصر شود. روش تحقيق از نوع توصيفي - تحليلي است. روش جمع‌آوري اطلاعات از نوع کتابخانه اي، با مطالعه اسناد معتبر علمي و ديني است. نتايج پژوهش نشان مي دهد مؤلّفه‌هاي هويّت اسلامي در طرّاحي منظر معاصر در دو دسته مفهومي(4 مؤلّفه) و کالبدي(6 مؤلّفه) قابل دسته بندي هستند. در بعد مفهومي اين مولفه ها مشتمل بر منظرِ نيايش و ستايش، منظرِ احترام و تکريم، منظرِ اخلاق اسلامي و منظرِ امنيّت است. در بعد کالبدي نيز مؤلّفه‌ها شامل استحکام و پايداري، رنگ و نور، هندسه و تناسبات، انتخاب و کاشت گياهان، نمايش آب و تفريحات سالم است. اين مؤلّفه‌ها با يکديگر همپوشاني دارند و تفکيک ناپذيرند. همچنين، در متن قرآن و حديث، داراي جلوه هاي بروز خاص و عامي هستند که منجر به خلق هويّت اسلامي در طرّاحي منظر مي شوند. در انتهاي مقاله نيز راهبردهاي آفرينش هويّت اسلامي در طرّاحي منظر معاصر بيان گرديده است.

عقل و تعقل، مفاهیمی هستند که همواره، از سوی فلاسفه و متفکران ، در ظرف جهان بین یهای مختلف و به تناسب تعریف از انسان و تمایز وی از سایر موجودات «حیوان»، به صورت غایتمند مورد تامل قرارگرفته اند. «تفکر تعقلی شیعی» به عنوان عنصری متمایزک ننده از سایر اندیشه های اسامی، آثار فلاسفه شیعه را تحت تاثیر قرار داده و باعث به وجو دآمدن، تعاریفی از عوالم عقلی و نیز تجلی آن در عالم جسمانی یا محسوسات گشته است. در این میان، هنر و آثار انسان ساخت به واسطه متجلی نمودن انوارعالم عقلی در عالم محسوسات، سیر در قوس نزولی «سیر من ا...» ، و نیز فراه مآوردن زمین ههای سیر نف سانسانی در قوس صعودی«سیر الی ا...» همواره مورد توجه بسیاری از متفکران بود هاست. در دوره صفوی ب هزعم زمین هسازی حضور تفکر شیعی، موجبات تجلی کالبدی این اندیشه در معمار ی منظر را شاهد هستیم، که با دار ابودن مفاهیم غنی، بالقوه و نیز متاثر از دیدگاه های فلسفی این دوران، توانسته است، عنصر ماندگاری را در خود تقویت کرده و به بالا بردن ادراک عقلانی منجر شود. مقاله حاضر سع ی دارد تا با اتکا به قرآن، احادیث و اندیش ههای ملاصدرا ، معمار ی منظ ر دور ه صفوی شهراصفهان را در حیطه تفکر تعقل شیعی مورد بررسی قرار داده و شاخص ها و تجلیات کالبدی آ نرا به موجب ادراک تعقلی انسان، آشکار نماید. این پژوهش با بهره گیری از مطالعات کتابخان های ، غور در مباحث فلسفی و دینی ، به دنبال ارائه ی تاویلی ب رگرفته از تفکر تعقلی شیعی در منظر دوره صفوی است. یافت ههای این پژوهش نشان م یدهند که معماری منظ رایرانی، و ب هطور شاخص باغ ایرانی، که دارای الگوی شناخت هشده و ماندگار با پیشینه تاریخی سده های مختلف است ؛ در این دوره با بهره گیری از مفاهیم برخاسته از این تفکر، به مفاهیمی چون عالم مثال، عدالت و قدر بیشتر پرداخته است.