کتابخانه مجازی ادبیات

دو شهر قم و نیشابور ازجمله حوزه های مهمی بودند که از نیمه دوم قرن دوم به بعد و پس از افول حوزه کوفه، جمع کثیری از محدثان و اصحاب شیعی را در خود جای دادند. این دو مرکز در ترکیب اجتماعی صحابه ساکن آن ها، جهت گیری های عقل گرایی حدیث گرایی و ارتباط و تعامل با دیگر فرق اسلامی تفاوت های بسیاری داشتند؛ اما در باب مسائل مربوط به امامت، جریان های مشابهی در هر دو شهر وجود داشت. این دو شهر باوجود تمام تفاوت ها و اختلاف های بنیادینی که داشتند، درنهایت در باب امامت به نتایج مشابهی رسیدند و در هر دوی آن ها سه دیدگاه فکری حضور داشت: دیدگاه معروف به جریان اکثریت که روسای علمی شهر از آن حمایت می کردند، دیدگاه های پیروان هشام بن حکم و دیدگاه های پیروان مفضل بن عمر. این مقاله برآن است تا با بررسی تطورات تاریخ فکری امامت در قم و نیشابور، ضمن مقایسه آن ها با یکدیگر، جریان های حاضر در آن دو را در دوره حضور ائمه(ع) تا سال 260ق/874م بررسی کند.

"تحقیقی در مورد علت «نامگذاری» برخی از فرزندان اهل‎بیت(ع) به‎ویژه امام علی(ع) به نام «خلفای سه‎گانه» است. در این پژوهش از منظری تاریخی به موضوع نامگذاری برخی از فرزندان امامان شیعه به نام‎های عمر، ابوبکر و عثمان پرداخته شده و علل سیاسی و اجتماعی این مساله بررسی گردیده است. نویسنده ضمن شناسایی اوضاع اجتماعی صدر اسلام و آداب و رسوم رایج در آن، اسم عمر را از اسمای رایج آن عصر شمرده و همچنین با توجه به دشمنی سخت امویان با اهل‎بیت و بنی‎هاشم نامگذاری نام‎های برخی از فرزندان اهل‎بیت به‎ویژه امام علی به نام‎های عمر، ابوبکر و عثمان را تحلیل کرده و از لحاظ اجتماعی به این مساله پرداخته است. سپس برخی از ابعاد سیاسی این نامگذاری‎ها را جهت وحدت جامعه مسلمین و همسویی ظاهری با دستگاه خلافت و مصلحت‎اندیشی برای جامعه مسلمین را عامل این نامگذاری‎ها عنوان کرده است."