يكي از برجسته ترين نمادهاي شيعي، واقعه كربلاست كه از عميق ترين و جان گدازترين حوادث مذهبي تاريخ بشر به شمار مي آيد. بازتاب اين واقعه در جوامع شيعي، در طول تاريخ به گونه هاي مختلف رخ نموده است. مردم گيلان به منظور پاسداشت حماسه عاشورا، مضامين اين واقعه عظيم را بر ديوارهاي بقاع نقش مي زدند. شيعيان منطقه، مصايب كربلا را متعلق به خود مي دانستند و در پيوندي عميق با آن، در به تصوير كشيدن مجالس آن همت مي گماشتند. نقش زدن بر در و ديوار بقعه، نوعي حرمت گذاري و ارادت به صاحب بقعه، و در جهت بيان باورهاي پاك و بي غش مردم است. سنتِ نقش زدن مضامين مذهبي بر در و ديوار و ستون بقعه ها، رسمي كهن در منطقه است كه حدود دو قرن قدمت دارد. پرداختن به مضامين حماسه جاودانه عاشورا در ديوارنگاره هاي بقاع، از سر عشق و دلدادگي انجام شده است و فاقد سند تاريخي است. در اين ديوارنگاره ها بيشتر، ابعاد عاطفي واقعه كربلا به تصوير آمده است. اين ديوارنگاره ها براي مردم جنبه اي مقدس داشته و در پرورش باورهاي شيعي و آيين هاي سنتي ايشان، نقشي موثر ايفا مي كرده است. مقاله پيش رو بر اين مطلب تاكيد دارد كه بازتاب مضامينِ عاشورايي ديوارنگاره هاي بقاع متبرك، نشان دهنده علاقه و باور مردم منطقه به اهل بيت و تاثيرگذاري آن بر باور شيعي مردم گيلان بود. غالب مضامينِ عاشورايي اين ديوارنگاره ها را مي توان با نگاه نمادين و اسطوره پردازانه عوام ارزيابي كرد؛ زيرا در ارتباط با فرهنگ شيعي عامه است.
نقش و جایگاه واقعه عاشورا در استمرار مذهب تشیع در ادوار مختلف تاریخی، موجب شده است تا تاریخنگاران وهابی در تکاپوهای خود برای ردّ و انکار مبانی عقیدتی و تاریخی تشیع، در قالب آثاری عاشورانگارانه به بررسی تاریخی این قیام شیعی رویآورند. تاریخ نگری منبعث از جریان عقیدتی-سیاسی وهابیت بهگونهای در این آثار خودنمایی میکند که موجب شده است تا بهجای به دست دادن تبیینهای متفاوت علمی و واقعبینانه، تصویری باژگونه و عمدتاً غیرواقعی از قیام امام حسین (ع) ترسیم و ارائه شود. تلاشهای مستمر برای فراگیر کردن این تصویر خاص و شاذّ از قیام عاشورا لازم مینماید تا عاشورا نگاری وهابیت، که میتوان از آن با تعبیر روایتی وهابی از واقعه عاشورا یادکرد، موردبررسی تحلیلی و انتقادی قرار گیرد. در شرایطی که عاشورا نگاران وهابی تلاش دارند با انتخاب عناوین مشابه با تاریخپژوهان شیعه درباره قیام امام حسین (ع)، جایگاهی را برای آثار عاشورا ستیزانه خود فراهم آورند، روایت آنها از واقعه عاشورا از ویژگیهای مشخصی برخوردار است که از آن جمله میتوان به مشروع جلوه دادن خلافت یزید بن معاویه به قیمت عصیان و خروج نشان دادن قیام امام حسین (ع) ویاران آن حضرت، برجسته کردن برخی مسائل حاشیهای برای زیر سؤال بردن مسائل اساسی مرتبط با قیام و نادیده انگاشتن اهداف اصلی این قیام و مسکوت گذاشته فلسفۀ آن اشاره کرد.