مذهب شیعه تاریخی به درازای تاریخ اسلام دارد و در طول حیات پیامبر اکرم (ص) و پس از آن، به عنوان جمعیتی ممتاز در جامعه شناخته شدند. مرجعیت به اصطلاح امروزین اگر چه در عصر خود ائمه اطهار(ع) نیز وجود داشته است، اما با آغاز غیبت امام زمان(ع) وارد مرحله جدیدی شد. در طول تاریخ شیعه از آن زمان تا به امروز بزرگان فراوانی به عنوان مرجع شیعیان شناخته شده اند. از جمله کسانی که در دوران معاصر نقش برجسته ای در پیشبرد مکتب شیعه داشته است، بزرگ مرجع شیعه مرحوم آیت الله سید محسن حکیم است.
كشور كوچك عراق مهد تمدن و علوم شيعي به شمار ميآيد كه سابقهاي بس طولاني را به خود اختصاص داده است. آنچه در اين نوشتار ميآيد، مروري بر پيدايش تشيع در عراق و آشنايي با حوزههاي علميه عراق و نيز انديشمندان معروف شيعي در اين كشور است. بر پايه اين پژوهش، تشيع در عراق به سالياني پيش از ورود اميرالمومنين عليه السلام به كوفه بوده است. كشور شيعي عراق حوزههاي علمي فراواني از جمله حوزه نجف، حله، كوفه و ... را در خود جاي داده بود، چنانكه قيامهاي متعدد شيعي در اين كشور نشان از راسخ بودن محبت به اهل بيت پيامبر اكرم(ص) ميان مردم آن بوده است.
شيعه به معناي كسي است كه خلافت و جانشيني پيامبر اكرم(ص) را حق اختصاصي اميرالمومنين(ع) و فرزندان او ميداند. اگر چه تشيع در ابتدا به عنوان اقليتي در مقابل طيف گسترده ديگر مسلمانان به شمار ميآمد، اما رفته رفته توانست هويت واقعي خود را شناسانده و در سراسر جهان اسلام منتشر شود. اگر چه تشيع خود داراي امتيازات منحصر به فردي است كه موجب گسترش آن در جهان اسلام شده است، اما عواملي همچون خصوصيات فرهنگي مردم ايران و نيز خستگي از سالها فشار نظام طبقاتي در اين كشور از جمله عوامل نفوذ تشيع در ايران به شمار ميآيد.