کتابخانه مجازی ادبیات

مغولان با شکست حکومت خوارزمشاهیان سرزمین ایران را به تصرف خود در آوردند. اوضاع سیاسی اجتماعی این دوره با جنگ ها و نا امنی هاي فراوان همراه بود. مغولان با تشکیل حکومت ایلخانی تا یک صدسال سلطه خود را بر مردم ایران ادامه دادند. این حکومت ستم گر با هر حرکت و جنبش مردمی به سختی مقابله می کرد. با در گذشت ابوسعید آخرین ایلخان مقتدر ایلخانی، سرزمین ایران را هرج و مرج فرا گرفت و جنگ هاي بی شماري بین رقیبان براي تصاحب جانشینی در گرفت. این نبردها براي مردم ایران و بخصوص خراسان نتیجه اي جز ظلم و ستم بیشتر به همراه نداشت. در چنین اوضاعی نهضت شیعی سربداران بر علیه ظلم و بی عدالتی طبقه حاکم شکل گرفت. نهضت سربداران خراسان که ماهیتی ظلم ستیزانه داشت موفق به تشکیل حکومت شد و همچنین از قیام هاي ظلم ستیز سربداران کرمان، سربداران سمرقند و مرعشیان مازندران حمایت کردند. این نهضت با بازتولید مفهوم ظلم ستیزي شیعی و حمایت از قیام هاي ظلم ستیز توانست روحیه مقابله با بیگانگان را در مردم ایران احیاء کند. با عنایت به مطالب فوق بررسی مفهوم ظلم ستیزي و حمایت از قیام هاي ظلم سیزانه در نهضت شیعی سربداران از اهداف و نو آوري پژوهش حاضر می باشد. روش تحقیق در این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و متکی بر منابع کتابخانه اي می باشد.

جنبش سربداران که به تشکیل نخستین حکومت مردمی شیعۀ ایران در قرن هشتم هجري منجر شد، از جنبه هاي مختلف در تاریخ سیاسی اجتماعی ایران تأثیرگذار بوده است . یکی از جنبه هاي این تأثیرگذ اري را می توان در جنبش هاي مردمی قرون هشت و نه هجري جست وجو کرد . این مقاله در صدد است با بررسی بازتاب جنبش سربداران، به مهم ترین مبارزات تاریخی مردم ایران بر ضد حاکمان ظالم و فاسد بپردازد . بدین منظور از منابع اختصاصی مانند تاریخ هاي عمومی، محلی و پژوهش هاي نوین به روش کتابخانه اي و اسنادي استفاده شده است . یافته ها و دستاوردهاي پژوهش حاضر نشان می دهد که جنبش مردمی سربداران، بازتاب وسیعی در سراسر ایران داشته است؛ به گونه اي که بسیاري از مردم شهرها و مناطق از جمله سمرقند، کرمان، اصفهان و خرّم آباد با تأسی از جنبش سربداران و نام نهادن خود به عنوان سربدار، بر علیه حاکمان ظالم داخلی و خارجی دست به قیام زدند که بهترین دلیل بر این مدعا، تشکیل حکومت مرعشیان در مازندران توسط سید قوام الدین مرعشی است . تشکیل این حکومت، زمینه ي گسترش آن را در استرآباد (به رهبري سادات ه زار جریب ) و گیلان (به رهبري سادات آل کیا) فراهم کرد . حروفیان نیز با الگو گرفتن از جنبش سربداران توانستند بر ضد حاکمان بیگانه دست به قیام بزنند. در نهایت صفویان از اندیشه هاي سیاسی اجتماعی جنبش هاي شیعی پیش از خود تأثیر پذیرفته و در پرتو بیداري مردم، توا نستند ایران را یکپارچه کرده و حکومت شیعی را در کل ایران برقرار سازند.