منابع مشابه بیشتر ...

6261147d3f4a0.JPG

بازخوانی و نقد دیدگاه‌های کلبرگ و مدرسی طباطبایی دربارۀ پیدایش تشیع دوازده‌امامی

حامد منتظری مقدم

در این نوشتار، در بازخوانی و نقد دیدگاه‌های کلبرگ و مدرسی دربارۀ پیدایش تشیع دوازده‌‌امامی، بر پایۀ روش تاریخی ـ کلامی و با هدف مقایسۀ دیدگاه‌ها و بیان کاستی‌ها و اشتباهات کمترشناخته‌شدۀ این دو، موارد زیر دانسته شد: کلبرگ پیدایش تشیع دوازده‌امامی را «انتقال از امامیه»، و مدرسی «تکامل تدریجی مکتب تشیع» خوانده است. هر دو، تاریخ آن را تقریبا همسان، نیمة قرن چهارم هجری دانسته و در این‌باره به موارد انعکاس اندیشة «دوازده امام» در متون کهن استناد کرده و دچار اشتباهاتی بعضا فاحش شده‌‌اند؛ چنان‌که هر دو، ثبت عقاید اثناعشری را در برخی متون که کامل به ما نرسیده‌اند، انکار نموده و از ثبت آن در برخی منابع غفلت کرده و دیدگاه‌هایی ناهمگون و گاه متناقض داشته‌اند. افزون بر این، کلبرگ به هم‌پایگی واژة امامیه با اثناعشریه توجه نداشته و مدرسی نیز دچار «تردیدها» و «تعمیم‌ها»ی ناروا، اشتباه در «شناسایی متن و نسخه‌های کهن یک روایت» و «بی‌دقتی در فهم اصطلاحات مهدویت» شده است.

6258164ca084c.JPG

هماوردی شیخ مفید و گفتمان های رقیب در تفضیل و تقدیم حضرت علی علیه السلام با تکیه بر مسئله افضلیت امام در کتاب الارشاد

محمدمهدی مرادی خلج, مهری فاضلی

آراء رو به گسترش جریان‌های فکری رقیب و معاصر با شیخ مفید(م.۴۱۳) درخصوص افضلیت امام، بخشی از دلایل نگارش کتاب الارشاد توسط این متکلم برجسته امامی می‌باشد. در این زمان برخی از گفتمان‌ها با وجود باور به تفضیل علی(ع)، با صدور جواز امامت مفضول، بر مشروعیت خلافت متقدمین تاکید داشتند. برخی دیگر نیز علیرغم هم‌سویی با امامیه در لزوم افضلیت امام- از مباحث امامت عامه- با باور به انطباق فضیلت خلفا بر ترتیب تاریخی خلافت آنان، بر عدم تفضیل و تقدیم حضرت علی(ع) رأی می‌دادند. در چنین فضایی مفید کتاب الارشاد را با تکیه بر آراء کلامی خویش در مسأله امامت همچون اثبات لزوم افضلیت امام و تفضیل علی(ع)، بهره‌گیری از استنادات تاریخی و گاه آراء گفتمان‌های رقیب، به رشته تحریر درآورد تا به حفظ هویت گفتمان امامی بپردازد. از این‌رو شناسایی شاخصه‌های متکی بر مؤلفه افضلیت امام که شیخ در الارشاد در جهت اثبات تفضیل و تقدیم علی(ع) و طرد مشروعیت خلافت متقدمین از آنها بهره برده‌است، دغدغه اصلی این پژوهش را شکل می‌دهد. نتیجه این پژوهش توصیفی-تحلیلی نشان می‌دهد که شیخ با به کارگیری شاخصه‌هایی چون برجسته‌سازی جایگاه و اعمال امام، طرد جایگاه و اعمال متقدمین به ویژه شیخین و طرد عملکرد صحابه در انتخاب افضل یا اصلح به این مهم پرداخته‌است.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

59466d8ae05ee.jpg

عوامل مؤثر بر مناسبات علویان یمن با خلافت عباسی (از 280 الی 444 ه.ق)

هاشم آقاجری

دولـت زیـدی علویـان در یمـن حـدود اواخـر سـدة سـوم هجـری شـکل گرفـت . خلافـت عباسـی هیـچ گاه آن را بـه رسـمیت نشـناخت و آن هـا نیـز خلیفـه عباسـی را مشـروع نمی دانســتند. بــا ایــن حــال دو دولــت بــا یکدیگــر روابطــی داشــتند و عوامــل متعــددی ماننــد مذهـب ، جغرافیـا، اجتمـاع و سیاسـت نیـز بـر ایـن روابـط مؤثـر بـود. ایـن تحقیـق بـه شـکل کتابخانــه ای و بــا اتــکاء بــه منابــع دســت اول فارســی و عربــی و همچنیــن تحقیقــات روز محققیـن جمـع آوری شـده اسـت . هـدف تحقیـق ، بیـان نـوع روابـط دو دولـت و عوامـل مؤثـر بـر ایـن روابـط اسـت . تفـاوت مذهبـی چـه تأثیـری در روابـط دو دولـت داشـت ؟ و یـا این کـه اختلافـات قبیلـه ای بیـن اعـراب شـمالی و جنوبـی و هم چنیـن عوامـل جغرافیایـی و سیاسـی ، ایـن مناسـبات را بـه چـه سـوی سـوق داد. مذهـب بـه همـراه جغرافیـا و مبانـی اجتماعـی ، عواملـی برهـم زننـده و موجـب واگرائـی بودنـد. امـا عامـل سیاسـی توانسـت دوسـویه عمـل کـرده و در برخـی مـوارد، موجـب نزدیکـی دو دولـت گـردد

تاریخ/تاریخ عمومی/از سال 329 تا آخر آل بویه
مقاله
559236dc92509.jpg

تحول های دینی عصر صفویه و نقش عالمان عاملی مطالعه موردی محقق کرکی و شهید ثانی

هاشم آقاجری

  پیش از این تحول های دینی عصر صفویه و اهمیت مهاجرت فقیهان عاملی از جنبه هایی بررسی شده است، هرچند اختلاف نظرهای جدی درباره اهمیت و تاثیر مهاجرت فقیهان عاملی به ایران در عصر صفویه وجود دارد. در این نوشتار اهمیت و تاثیر مهاجرت فقیهان عاملی از زاویه نقش آنها در تحول در گفتمان های دینی عصر صفویه، با تکیه بر آرای محقق کرکی و شهید ثانی بار دیگر ارزیابی شده است. همچنین ادعا شده که عالمان عاملی نقش مهمی در تحول گفتمان حاکم بر مراکز علمی ایران از نگاه فلسفی به فقهی داشته اند.

تاریخ/دولت های شیعی/ایران/صفویه
مقاله