اعتبارسنجى و پژوهش درباره اطلاعات مربوط به مادر امام جواد (ع)، مى‏تواند در تصحيح اطلاعات و آثار موجود، مؤثر باشد و به معرفى درستى از وى منجر شود. منبع اصلى اين اطلاعات، سه روايت با موضوعات درخواست ابلاغ سلام به بانو از سوى امام كاظم (ع)، روايت ولادت و روايت قيافه‏شناسى است كه هر سه به لحاظ سند قوت چندانى ندارند از اين‏رو، نيازمند بررسى دلالى و محتوايى است. روايت اول و سوم در منابع معتبر و متقدم ثبت شده و روايت دوم در دو منبع اثبات الوصيه و عيون المعجزات ديده مى‏شود كه انتساب آن‏ها به نويسندگانش مورد ترديد است. جايگاه ويژه اين بانو نزد معصوم (ع) و درخواست ابلاغ سلام به او، اوصاف" طَيبَه‏الفَم" و" مُنتَجِبَه‏الرِحَم" در كلام پيامبر (ص) به نقل از امام رضا (ع)، انتساب امام زمان (عج) به وى با تعبير" ابن‏النوبيه" از جمله ويژگى‏هاى استخراج شده از دو روايت مذكور در منابع متقدم است كه در پژوهش حاضر به روش تحليلى درباره آن‏ها بحث مى‏شود.

منابع مشابه بیشتر ...

5cbad5bd52cb7.JPG

نقد و بررسی تاریخ ولادت و شهادت امام جواد(ع)

یدالله مقدسی

تاریخ ولادت و شهادت امام جواد(ع) از جمله موضوعاتی است که گزارش های تاریخی چندگانه ای از آن، در منابع تاریخی آمده است. رسیدن به نتیجه ای روشن در این گونه موارد، علاوه بر افزودن آگاهی های قابل اعتماد درباره معصومان(ع)، به شناخت بهتر زمان صدور برخی روایات و رویدادها مدد می رساند. این مقاله برای تعیین زمان دقیق تولد و شهادت امام جواد(ع)، با بررسی گزارش های موجود در منابع شیعه و اهل سنت درباره سال و ماه تولد امام(ع)، گزارش های تولد آن حضرت در غیر سال 195 قمری و نیز گزارش تولد ایشان در دهم ماه رجب را نامعتبر و گزارش تولد آن حضرت در پانزدهم ماه رمضان سال 195 قمری را مستند و برتر از دیگر گزارش ها شمرده است. این نوشتار، گزارش های دال بر شهادت امام جواد(ع) در غیر سال 220 قمری را نیز دارای اعتبار ندانسته و گزارش شهادت آن حضرت در آخر ماه ذی قعده سال 220 قمری را برتر از دیگر گزارش ها نهاده است.

5cbad217ef298.JPG

نقش امام جواد علیه السلام در آماده سازی جامعه شیعی برای دوران غیبت

یکی از مهم ترین فعالیت های امامان شیعه، به ویژه امامان متاخر، آماده سازی جامعه شیعی برای ورود به دوره غیبت امام مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف بود. شایدچنین به نظر رسد که این فعالیت برای امامانی که با سن کم و دوره کوتاه امامت مواجه بودند، دشوار بوده است. تحقیق پیش رو درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است که نقش امام جواد علیه السلام در آماده سازی جامعه شیعی برای عصر غیبت حضرت قائم عجّل الله تعالی فرجه الشریف، به چه میزان و چگونه بوده است نتیجه توصی و تحلیل متون تاریخی و حدینی، در بررسی فعالیت ها و آموزه های امام جواد علیه السّلام ، فرضیه نویسنده را تایید می کند که جوادالائمه علیه السلام با وجود به امامت رسیدن در خردسالی و کوتاهی عمر شری شان، نقش مهمی در ترسیم و تبیین درست زوایای مختل غیبت حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف و آماده کردن شیعیان برای آن دوران داشتند.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5810703db98d4.png

دیدگاه مستشرقان در زمینه جایگاه مادر امام سجاد (ع) در نزد شیعیان

ناهید طیبی

مستشرقان معمولا در آثار خویش، به علل پیدایش مذهب شیعه و حیات این تفکر در عصر حاضر و نیز علل گرایش ایرانیان به تشیع می پردازند. از جمله مباحثی که به عنوان ایده مستشرقان مطرح می شود، نقش مادر امام سجاد(علیه السلام) و پیوند او با امام حسین(علیه السلام) در این گرایش است. برخی از این خاورشناسان با استدلال بر گرایش هایی، اصل ازدواج مذکور را رد می کنند، اما تأثیر گزارش های بر جای مانده از این وقایع را بر پذیرش تشیع از سوی ایرانیان پذیرفته و اثبات کرده و گاه به عنوان علت تامه از آن یاد می کنند. نوشتار حاضر در مقام اثبات و یا رد گزاره های مربوط به نسبت سببی امام حسین(علیه السلام) و شهربانو نیست; چرا که این بحث مجالی دیگر می طلبد، اما در مقام بیان آراء و اندیشه های مستشرقان درباره تشیع و نقش مادر امام سجاد(علیه السلام) در استقبال ایرانیان از این تفکر و سپس نقد و بررسی برخی از آراء است.

تاریخ/تاریخ معصومان(ع)/امام سجاد(ع)
مقاله
58105ac4c9fd9.png

واکاوی تاریخی ملیت مادر امام رضا علیه السلام نجمه: بانویی یونانی تبار

ناهید طیبی

ملیت مادر امام رضا (ع)، به عنوان بحث حاشیه ای در منابع مطرح شده و دیدگاه های گوناگونی را برتافته است. بررسی ملیت بانو، نه تنها سبب کشف حقیقتی تاریخی می شود؛ بلکه زمینه ای برای ارائه فرضیه ای بزرگ تر و پاسخی عمیق تر به این پرسش می شود که چرا مادران هفت تن از ائمه (ع) کنیز و از ملیت های مختلفی بودند. در تحقیق حاضر، فرضیه یونانی بودن بانو نجمه که برای اولین بار مطرح شده، با بهره گیری از دلایل نقلی، قرائن و شواهد و با روش تحلیلی تاریخی بررسی می شود. دستاورد مقاله این است که بانو نجمه (آروی)، کنیز غیرعربی یونانی تبار، با رنگ روشن، چهره ای درخشان و موهای قرمز متمایل به زرد بوده که در نوبه می زیسته و از اقصی المغرب خریداری شده است. بعید نیست که اجداد ایشان از یونانی هایی باشند که به توصیه ارسطو توسط اسکندر به سقوطرا مهاجرت کردند. وجود القاب شقراء، صفراء، صقرا و صقر، وصف مولدات و شگفتی اصحاب امام (ع) از خرید وی، سنت بقط که واژه ای هلنی است و غیره، از جمله دلایل و مویدات یونانی بودن او است.

تاریخ/تاریخ معصومان(ع)/امام رضا(ع)
مقاله