قرآن كريم، مهمترين منبع سرشار معارف عاليه اسلام و مبانى احكام شريعت است. پيامبر اسلام (ص)، اهل بيت خويش را همسان و همسنگ قرآن دانسته، بر منزلت آنها در تفسير معارف قرآنى تأكيد مىفرمودند. شناخت روشهاى تفسيرى اهل بيت (عليهم السلام) يكى از موضوعاتى است كه در دوره اخير تفسيرپژوهان و محققان اسلامى به آن توجه كردهاند. اين پژوهه، با بررسى روايات تفسيرى پيشواى هفتم امام كاظم (ع)، به بررسى روشهاى آن حضرت در تفسير آيات مىپردازد و براى هر يك گونههايى بيان مىكند. شناخت روشهاى تفسيرى معصومان (عليهم السلام) به مفسر كمك مىكند تا در تفاسير خود، از روشهاى مورد تأييد معصومان (عليهم السلام) استفاده كند و از بى راهه رفتن در امر تفسير بپرهيزد و با روشى آشنا شود كه آنها با توجه به اقتضاى زمان از آن بهره بردهاند. پس از بررسى روشهايى كه پيشواى هفتم در تفسير قرآن به كار بردهاند، به بررسى موقعيت سياسى- اجتماعى عصر آن حضرت، پيدايش فرقهها و گرايشهاى متعدد و برداشتهاى گوناگون از آيات پرداخته شده است. امام كاظم (ع) در اين دوران، بهترين شيوه را بيان حقيقت و باطن قرآن براى جلوگيرى از انحرافات در حوزه عقيده و عمل مىدانستند و در تفسير آيات، بيشتر به تأويل و باطن قرآن مىپرداختند.
«امام کاظم» (علیهالسلام) در ابتدای امامت، با چالشهایی روبه رو بوده اند که این چالشها موجب شده است تا اقدامات ایشان به عنوان قرینه فعلی علاوه بر دلایل نقلی مورد توجه باشد. اهداف اصلی تحقیق، چگونگی و دلایل امامت امام موسی بن جعفر (علیهالسلام) و نیز اقدامات ایشان در اثبات این موضوع با استفاده از منابع شیعه و اهل سنت است. سوال اصلی این تحقیق نیز بدین شرح است که «مهمترین اقدامات امام کاظم (علیهالسلام) در راستای اثبات امامت ایشان با توجه به چگونگی و دلایل امامت ایشان در منابع شیعه و اهل سنت چیست؟» این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی، به این نتیجه دستیافت که برای انتخاب امام، شرایطی مانند «وصیت، علم خاص، ودایع و سن» بهعنوان ملاک تعیینشده که بنا به دلایل قدرمتیقن، مشخص میشود که امام کاظم (علیهالسلام) شرایط امامت را داشته است. علاوه بر احادیث و دلایل منقول در قبال امامت ایشان، مهمترین اقدامات ایشان که عبارت است از وارستگی مادی و سیاسی، شفافسازی در غصب حکومت شیعیان، مقابله علمی با جریانهای انحرافی و فرقههای مختلف شیعه، مناظره با خلفای عباسی و انتخاب رویکرد تقیه، گویای این است که طرز فکر امام کاظم (علیهالسلام) طرز فکر یک «ولی، امام و زعیم» امت است؛ زیرا از یکسو جامعه شیعیان را از طریق تقیه و وکالت مدیریت کرده و از طرفی، برای اثبات حقانیتشان از طرق مختلف مانند مناظره و شجاعت در بیان، تلاش نموده و ازنظر علمی و فرهنگی نیز با بزرگترین چالش زمان خود، مقابله نموده و خطمشی آگاهانهای را بنیانگذاری نمودهاند.