تعداد و اسامى فرزندان امام كاظم (ع)، يكى از مسايل اختلافى بين تاريخنگاران و سيرهنويسان است كه گاه شاهد ارائه آمار بسيار متفاوتى در اين زمينه هستيم. پژوهش حاضر با مراجعه و بررسى 33 كتاب تاريخى، روايى و انساب بين قرن سوم تا دوازدهم هجرى، تمام نامهاى ذكر شده براى فرزندان ايشان را كه 90 تن هستند، به تفكيك دختران و پسران استخراج و به ترتيب حروف الفبا و ذكر منبع بيان نموده است. در ادامه فراوانى هر نام در منابع گوناگون مشخص گرديده و سير تطور آمارى فرزندان بررسى شده است. تأثير مذهب، اعتقادات و سلايق دينى نويسندگان و تاريخنگاران شيعه و سنى، و تصحيفات و اشتباهات نسخهنويسان، از جمله مسائلى است كه در اين نوشتار بدان پرداخته شده است. در بخش پايانى اين نوشتار، با جمعبندى اطلاعات، نظرى بيان شده با واقعيت تطابق بيشترى دارد.
«امام کاظم» (علیهالسلام) در ابتدای امامت، با چالشهایی روبه رو بوده اند که این چالشها موجب شده است تا اقدامات ایشان به عنوان قرینه فعلی علاوه بر دلایل نقلی مورد توجه باشد. اهداف اصلی تحقیق، چگونگی و دلایل امامت امام موسی بن جعفر (علیهالسلام) و نیز اقدامات ایشان در اثبات این موضوع با استفاده از منابع شیعه و اهل سنت است. سوال اصلی این تحقیق نیز بدین شرح است که «مهمترین اقدامات امام کاظم (علیهالسلام) در راستای اثبات امامت ایشان با توجه به چگونگی و دلایل امامت ایشان در منابع شیعه و اهل سنت چیست؟» این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی، به این نتیجه دستیافت که برای انتخاب امام، شرایطی مانند «وصیت، علم خاص، ودایع و سن» بهعنوان ملاک تعیینشده که بنا به دلایل قدرمتیقن، مشخص میشود که امام کاظم (علیهالسلام) شرایط امامت را داشته است. علاوه بر احادیث و دلایل منقول در قبال امامت ایشان، مهمترین اقدامات ایشان که عبارت است از وارستگی مادی و سیاسی، شفافسازی در غصب حکومت شیعیان، مقابله علمی با جریانهای انحرافی و فرقههای مختلف شیعه، مناظره با خلفای عباسی و انتخاب رویکرد تقیه، گویای این است که طرز فکر امام کاظم (علیهالسلام) طرز فکر یک «ولی، امام و زعیم» امت است؛ زیرا از یکسو جامعه شیعیان را از طریق تقیه و وکالت مدیریت کرده و از طرفی، برای اثبات حقانیتشان از طرق مختلف مانند مناظره و شجاعت در بیان، تلاش نموده و ازنظر علمی و فرهنگی نیز با بزرگترین چالش زمان خود، مقابله نموده و خطمشی آگاهانهای را بنیانگذاری نمودهاند.