در برخي از آيات قرآن و نيز در بيان پيامبر اسلام، از گروهي با عنوان «اهل بيت» ياد شده كه از هرگونه پليدي پاك هستند و فضيلت ها و موقعيت هاي ويژه اي در اسلام دارند. همين امر، موجب توجه خاص خاورشناسان به اين واژه قرآني و نگارش آثار متعددي در اين زمينه شده است. مقاله «اهل بيت» اثر موشه شارون در دايرهالمعارف قرآن لايدن، ازجمله اين آثار است كه پژوهش حاضر، به معرفي و نقد آن مي پردازد. مقاله يادشده داراي قوت ها و ضعف هاي متعددي است. مفهوم شناسي واژه «اهل» در قرآن، ذكر حديث سفينه، اشاره به آياتي كه واژه «اهل بيت» در آنها به كار رفته و همچنين بيان اينكه حديث كساء، يكي از مشهورترين رواياتي است كه در منابع فريقين درباره تفسير آيه 33 سوره احزاب نقل شده، از نكات مثبت اين مقاله است. در مقابل، برخي از ضعف هاي آن عبارتند از: مفهوم شناسي ناقص از واژه «اهل بيت»، انطباق آن مفهوم بر قبيله قريش، تحليل نادرست از برخي روايات و تفسيري مبهم از پيام سياسي حديث كساء. در نوشتار تحليلي حاضر، به اشكالات يادشده پاسخ داده مي شود.

منابع مشابه بیشتر ...

625ac9a44ca34.JPG

أهل بیت علیهم السلام النبوة الأطهار في القرآن الکریم في دراسات المستشرقین

عبدالجبار ناجی

لقد وقف عدد من المستشرقین القدامى والمحدثین على مسائل دقیقة ومهمة فی الفکر الشیعی عامة وفی عقیدة التشیع الإمامی بشکل خاص. ومن بین هذه الموضوعات الآیات الکریمة التی تؤشر بشکل لا یقبل التأویل وإثارة الشکوک والتساؤلات وهو موضوع (آل بیت النبی"ص") فمن المعروف أن هناک عدّة آیات تبین المدلول التاریخی والأجتماعی (أی الأسری) لأهل البیت لاسیما ما ورد فی سورة الأحزاب آیة رقم33 إذ قال عزّ من قائل بسم اللّه الرحمن الرحیم (إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس أهل البیت ویطهّرکم تطهیرا). فالمقصود بتعبیر أهل البیت هاهنا بحسب الکثیر من المفسرین إنهم أهل بیت النبی أو کما أشار رسول اللّه$ فی حدیثه الشریف المعروف فی الفکر الشیعی بحدیث أهل الکساء؛أو حدیث أهل العباءة:- وهم رسول اللّه وعلی وفاطمة والحسن والحسین(. المستشرقون شأنهم شأن عدد من المفسرین المسلمین الذین لا یرغبون بل ولا یرضون أن یکون هذا التعبیر (أهل البیت) مؤشرا بیّنا ومحدّدا بآل بیت النبی$ المنتسبین الیه بصلة الرحم (أولوا الأرحام) والأقربین نسبا. فراحوا یتجولون یمینا وشمالا فی تفسیراتهم التی تهدف أساسا الى توسیع دائرة فحوى هذا التعبیر لجعله یبدو وکأنه عامّا وشاملا؛ محاولة منهم الى إبعاده عن نصّه المرکزی بمعنى أهل بیت رسول اللّه. فهناک من المفسرین المسلمین، ویقف الطبری على رأس القائمة، من فسّر قول اللّه سبحانه وتعالى بأنه لا یشیر الى رسول اللّه والإمام علی والعترة الأخیار بل یشیر الى مضمون عام هو المتعلق بتوصیات اللّه تعالى وأرشاداته الموجهة الى أمّهات المؤمنین

5e3e9017e9772.JPG

مرجعیت علمی اهل بیت(ع) در روایات اهل سنت

عزالدین رضانژاد, حسین منافی

بدون تردید مرجعیت علمی، یعنی تبیین و تفسیر آیات مبهم و متشابه و بیان معارف و احکامی که به روشنی و صراحت در قرآن کریم نیامده، مانع برداشت نادرست و نزاع علمی در میان مسلمانان است. این امر از شئون و وظایف پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله است که پس از ایشان به اهل بیت علیهم السّلام واگذار شد. یکی از ادله مهم این مسئله که در منابع روایی اهل سنت نیز به آن پرداخت شده، روایات نبوی مورد پذیرش اهل سنت است. ایشان معتقدند اگر چیزی با سنّت نبوی که در راس آن سخنان رسول خداست اثبات شده باشد، حجت و معتبر است. احادیثی مانند ثقلین، مدینه العلم و سفینه نوح از جمله روایات بیان کننده مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السّلام است که در این نوشتار با روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و با مراجعه به منابع کتابخانه¬ای، چگونگی دلالت آنها بر مرجعیت علمی عترت پیامبرصلی الله علیه و اله با تکیه بر منابع مکتوب اهل سنّت بررسی شده است. در این جستار این نتیجه به دست آمده است که پاره¬ای از این احادیث تنها در مورد حضرت علی علیه السّلام وارد شده است، اما از آنجا که علم آن حضرت بعد از ایشان به دیگر امامان منتقل شده است، این شان شامل دیگر معصومین علیهم السّلام نیز خواهد شد.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

62542e02889dd.JPG

جنبش هرمنوتیکی عباسیان و انقلاب فرهنگی امام حسن عسکری(ع)

مسلم محمدی

مقالۀ حاضر در صدد بررسی چگونگی شکل‌گیری جنبش هرمنوتیکی در دوران عباسیان و روش‌ها، انگیزه‌ها و زمینه‌های پیدایش آن و نیز شیوۀ مقابلۀ امام عسکری(ع) با این جریان است. هدف از این مطالعه، شناخت عملکرد سیستم حاکم عباسیان و روش‌های هرمنوتیکی و رفتارهای اجتماعی جوامع کلامی و مسئولان وقت و کشف منشور اقدامات و رفتارها و مبانی فکری امام و امت در تقابل با این جنبش است. با روی‌کار‌آمدن عباسیان، نهضت بزرگی در دنیای اسلام، جهت ترجمۀ آثار یونانی و فلسفی به راه افتاد. در ازای آن، جریان‌های کلامی از‌جمله معتزله تقویت شدند. در دل این ماجرا، به کمک مترجمان بیگانه _ خصوصا مسیحیان_ جنبشی هرمنوتیکی و تاویل‌گرا شکل گرفت و رویکرد همۀ مکاتب فکری، حتی اهل حدیث، سنت‌گرایان، مخالفان معتزله، فلاسفه و جریان‌های وابسته به کلام عقلی نیز به تاویل‌گرا گرایش یافت. در این دوره، فرهنگ شفاهی امویان به فرهنگ مکتوب عباسیان تبدیل شد و این مهم، برنامۀ جامع حاکمیت عباسی برای تحریف معنوی دین و طرد‌نمودن امامان شیعه(ع) و جانشینان حقیقی پیامبر خدا(ص) در جامعه بود. لازم به ذکر است که هر‌چه به سوی آینده پیش می‌ رویم، موج فکری_ فرهنگی ائمۀ شیعه(ع)و اصحاب ایشان نیز گسترده‌تر می‌شود. امام عسکری(ع) در مقابل این جریان و توطئۀ دشمنان، انقلاب فرهنگی مکتوبی به راه انداخت که در تاریخ 250 سالۀ امامان شیعه بی‌نظیر بود و با جنبش هرمنوتیک فلسفی، مقابلۀ جدی نمود.

تاریخ/تاریخ معصومان(ع)/امام حسن عسکری(ع)
مقاله
5901eb05b1648.jpg

تطور مفهوم رکن رابع یا شیعه ی کامل در فرقه ی شیخیه

مسلم محمدی

یدگاه شیخ‌احمد احسائی شیخ‌احمد، در مقام نظریه‌پرداز و رهبر شیخیه، در چند فراز از سخنانش به لزوم وجود فردی رابط بین امام و خلق اشاره می‌کند؛ ولی برخلاف ادعای شیخیه، واژة رکن رابع در زمان وی طرح و ارائه نشده است و در الفاظ او چیزی با این عنوان دیده نمی‌شود. (کرمانی، 1380، ص181) در این تعبیر روشن می‌شود که مراد از رکن رابع، معرفت، محبت و پیروی از مجتهدین زمان غیبت است؛ نه آن معنای گستردة تولی و تبری نسبت به شیعیان و دشمنان اهل‌بیت(؛ چنان‌که تصریح می‌کند: «بر همه واجب است چهار رکن را بشناسند؛ اول خدا؛ دوم پیمبر؛ سوم امام؛ چهارم مجتهدی را تقلید کنند که احکام آل محمد( را برای عوام بیان نماید و آن مجتهد، حجت ائمه است بر مردم». (همان، ص59/ حسنی، 1390، ص60) شیخیة باقریه نیز که خود را پیرو حاج‌محمدکریم‌خان می‌داند، قایل به معرفت نوعی رکن رابع است؛ میرزامحمدباقر همدانی، رهبر این گروه، هر جایی که معنای رکن رابع را بیان می‌کند، بی‌درنگ با بیان وحدت ناطق نوعی، نفی انحصار کرده است؛ برای مثال، در بیانی در این خصوص چنین می‌گوید: «معرفت رکن رابع، معرفت راویان اخبار است که هرگز ادعای نیابت خاص نشده است؛ بلکه هر کس صفات لازم را داشت از علما، رکن رابع است؛ هر کس در هر زمان که باشد... بالاترین پیامد منفی این بدعت، ادعای علی‌محمد باب است که با سوءاستفاده از این عنوان ساختگی، خود را شیعة کامل، رکن رابع و نمایندة امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نامید و انحرافی تاریخی را آغاز کرد که تاکنون آثار سوء آن، نه‌تنها در ایران و عالم اسلام، بلکه در سراسر جهان دیده می‌شود."

تاریخ/دولت های شیعی/ایران/مرعشیان
مقاله