کتابخانه مجازی ادبیات

موضوع این تحقیق، ساختار اندیشه سیاسی علمای شیعه در اوخر سده دوازدهم هجری، با تکیه بر اندیشه شیخ‌یوسف بحرانی و علامه وحید بهبهانی است. با توجه به این‌که رویکرد اخباری و اصولی در میان علمای شیعه از اواخر دوره صفویه باب بود، نظر علما درباره سیاست و حکومت‌های وقت نیز با توجه به رویکردشان تفاوت داشت. از سویی دیگر، بیگانگی نهاد دین و دولت در حد فاصل سقوط صفویه تا قاجاریه (1135 - 1209 ق)، باعث مهاجرت علمای طراز اول به عتبات عالیات شد. در این میان، شیخ‌یوسف بحرانی و علامه وحید بهبهانی به عنوان علمای برجسته و معلمان رویکرد اخباری و اصولی در مباحثه و مناظره با یک‌دیگر بودند که سرانجام به تثبیت و توسعه اندیشه سیاسی اصولی ختم شد. تا آن زمان علمای اخباری، حکومت فرد مؤمنی از میان مسلمانان را به شرط عدالت جایز می‌دانستند، اما با پیروزی اصولی‌ها ولایت مطلقه فقیه جامع‌الشرایط تثبیت شد و حکومت می‌بایست مأذون و منصوب می‌بود. این تحقیق، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته است.

اما از همان ابتدا قرار بر حفظ سطح علمی کار، اجتناب از تبلیغات و منع از رسانه‌ای شدن آن گذاشتیم؛چرا که مطالب کتاب آقای مدرسی-همان طور که در جوابیه اخیر نیز تصریح کرده‌اند-فقط در سطوح تحقیقی و تخصصی‌ قابل عرضه و بررسی است و قرار دادن آن‌ها در معرض دید همگان همان پیامدی را دارد که اینک برای کتاب مکتب‌ در فرآیند تکامل پیش آمده است:اظهارات افراد ناآشنا به‌ موازین تحقیق و ناآگاه از حیطه‌های تخصصی در برخی‌ رسانه‌ها،و عقده‌گشایی‌ها و رجزخوانی‌های ناشی از مرعوبیت‌ و دل‌نمودگی‌های گذرا. اگر ناکارآمدی این روش در میان غربیان اکنون از اصول موضوعه‌ تحقیق شده است،به طوری که شرح و تفصیل آن در مقدمه‌ کتابی که برای آن سنت علمی نگاشته می‌شود امری زائد و مستغرب محسوب می‌شود،آیا نپرداختن به نقاط ضعف آن‌ روش تحقیق در مباحث تاریخی که در شرق برای قرون‌ متمادی رواج داشته و هم اکنون نیز دارد،و شرح و تفصیل‌ ندادن روش جدید و روشن نکردن نقاط قوت آن،نه در مقدمه‌ دو چاپ خارج از کشور و نه در مقدمه چاپ ایران،امری خالی‌ از استغراب نیست؟ جناب آقای دکتر مدرسی روش نقل و نقد حدیث در میان‌ مسلمین را به گونه‌ای تقریر فرموده‌اند که خوانندگان ناآشنا به مباحث حجیت خبر واحد در علم اصول،چنین می‌پندارند که بطلان حجیت خبر واحد آن قدر روشن است که نیاز به‌ گفتگو ندارد،در حالی که ایشان به نیکی می‌دانند که قول به‌ حجیت اخبار آحاد در فقه قول سائد و برتر است و مخالفان‌ آن بسیار اندک‌اند.