ورزش باستاني زورخانه به عنوان ورزش ملي و تاريخي ايران و به عنوان يك جريان فرهنگي از زمان رسميت يافتن تشيع، در ايران جايگاه ويژه اي در تاثيرپذيري از آموزه هاي تشيع و تاثيرگذاري بر ترويج آن داشته است. اين ورزش با در هم تنيدن و مزين كردن حركات ورزشي با آداب و سجاياي اخلاقي، آموزه هاي شيعي و پرورش قواي بدني، در طول دوره اي بيش از پانصدساله، در تاريخ ايران به عنوان مهم ترين ورزش از لحاظ هماهنگي با آموزه ها و آداب و رسوم شيعي شناخته مي شود. صرف نظر از پيوستگي پيشينه اين ورزش با مبارزات ضد ستم حاكمان درتاريخ ايران، با رواج مذهب تشيع در ايران، ورزش باستاني زورخانه، هم به دليل نمادها و نشانه هايش و هم به سبب حركات فيزيكي و ورزشي آن و هم به واسطه آيين و مراسم خاص خود، به وسيله اي براي ترويج تشيع درايران تبديل شد. اهميت اين جايگاه و تاثيرگذاري آن به مرور زمان و به ويژه در دوره اي كه تلاش گسترده اي براي نابودي فرهنگ ديني جامعه ايران صورت پذيرفت، مشهودتر است. نظر به اهميت موضوع، اين مقاله با هدف بررسي جايگاه و تاثير ورزش باستاني زورخانه در ترويج تشيع و به روش «مطالعه كتابخانه اي» تدوين شده است. سوال اساسي پژوهش اين است كه «ورزش باستاني زورخانه چگونه در ترويج تشيع تاثير گذاشته است؟» براي پاسخ گويي به سوال مزبور، اين فرضيه به آزمون گذاشته شده است كه «ورزش باستاني زورخانه با تاثيرپذيري از رسميت تشيع، با استفاده از نمادها و نشانه ها و آيين و مراسم و حركات فيزيكي خاص خود، موجب حفظ و ترويج تشيع در لايه هاي گوناگوني از جامعه شده است.» يافته هاي پژوهش ضمن تاييد فرضيه مزبور، گوشه هاي ديگري از ارتباط اين ورزش را با سنن ايراني و اسلامي روشن نموده است.

منابع مشابه بیشتر ...

626118cc57bba.JPG

الحقبة التأسیسیة للتشیع الاثني عشري: حوار الحدیث بین قم وبغداد تألیف الدکتور أندرو ج. نیومان؛ عرض ودراسة

علی زهیر هاشم الصراف

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5a47b21cce5c6.JPG

ظهور طبقه ائمه در ادوار تاریخی و جایگاه آن در تاریخ‌نگاری عمومی دوره صفوی

علی اکبر جعفری

از قرن هفتم هجری، به تدریج در تاریخ‌های عمومی، فصلی که به طور خاص، به ائمه اثنی‌عشر: اختصاص داشت شکل گرفت. ائمه: در این آثار، کنار هم و جدا از دیگر خویشاوندان، در مقام اولیای خدا و بهترین بندگان زمان خود معرفی شده‌اند و مانند انبیا، اوصیا، شاهان و خلفا، طبقه‌ای در تقسیم تاریخ به شمار می‌آیند. با توجه به حاکمیت اهل‌تسنن ـ دست‌کم به لحاظ کلامی و فقهی ـ در ایران پیش از صفوی، اختصاص فصلی به ائمه امامیه و نه دیگر سادات، ضرورت روند ظهور و تحول این پدیده را به وجود می‌آورد. با تشکیل دولت صفویه، این ابداع مورد پذیرش مورخان قرار گرفت و به صورت جزئی کلیشه‌ای در تاریخ‌های عمومی این عصر درآمد. نوشتار پیش رو می‌کوشد این پدیده را به عنوان ظهور طبقۀ جدید ائمه در روایت تاریخ معرفی کند و تحولات این فصل از تاریخ‌های عمومی صفوی در زمینۀ روایت کلی آنان از تاریخ را بررسی و تحلیل نماید. با وجود طبقه ائمه: در تاریخ‌نگاری پیشاصفوی، کار مورخان صفوی، تغییر جایگاه آن در تاریخ بود. آنان صورت‌بندی پیشین پیامبر ـ خلفای راشدین ـ ائمه را با تغییر کرونولوژیک، به پیامبر ـ ائمه ـ خلفا، و با ارتقای هستی‌شناختی، به انبیاء ـ ائمه ـ ملوک تبدیل کردند و حتی به صورت انبیاء ـ ائمه درآوردند.

تاریخ/تاریخ عمومی/از 907 تا 1210 انقراض زندیه
مقاله
5a169a9e72da4.JPG

فرجام شناسی کیهانی و شکل گیری فرقه های دینی ایران در آستانه تشکیل دولت صفوی

علی اکبر جعفری

سقوط دستگاه خلافت عباسی در سال 656 ه. ق برای بسیاری از مردم و نخبگان جهان اسلام و ایرانیان قابل تصور نبود. پایان این دوران طولانی خلافت ، ضربه سنگینی بود بر بسیاری از باور هایی که در جامعه رسوخ پیدا کرده بود. عکس العمل جامعه نیز از این مسائل متفاوت بود. در این میان، شکل گیری اندیشه هایی که ریشه در باورهای دینی و اعتقادی داشت و فرصت طلبی برخی چهره ها ، فضای جدیدی را ایجاد کرد که حاصل آن ، پیدایی فرقه های دینی شد که نقطه مشترک تمامی آن ها ،تاکید بر فرجام دین و بشریت داشت.این گرایش های جدیدتحت تاثیر اوضاع سیاسی ، اجتماعی و دینی حاکم بر جامعه هر روز تشدید می شد و در گوشه ای از ایران سربرمی آورد.حروفیه،نقشبندیه، نقطویه و مشعشعیان تنها نمونه هایی ازاین گروه ها بودند.تعدد اندیشه های مبتنی بر فرجام شناسی کیهانی ، تشدید تفکرهای انحرافی و تمرکز گریزی سیاسی نیز تنها بخشی از نتایج عملکرد این گروه ها بود. طرح مساله - این پژوهش با هدف بررسی موضوع شکل گیری فرقه های دینی ایران در آستانه تشکیل دوره صفوی بر پایه سوالات زیر بنیان گذاشته شده است: آموزه های دینی ناظر بر فرجام جهان چه تاثیری بر شکل گیری فرقه های دینی در آستانه تشکیل صفویه داشت؟ اوضاع سیاسی ، فرهنگی و دینی چه تاثیری در شکل گیری اندیشه های فرجام گرایانه در ایران در آستانه تشکیل صفویه داشت؟ آیا تشکیل دولت صفوی را می توان از نتایج گرایش های فرجام شناسی کیهانی شکل گرفته در آستانه تشکیل این دولت دانست؟

تاریخ/دولت های شیعی/ایران/صفویه
مقاله