کتابخانه مجازی ادبیات

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

فاطمیان برای مدتی نزدیک به 270 سال در شمال افریقا و مصر حکومت کردند. آنان تشکیلات اداری قضایی و نظامی گسترده ای ایجاد کردند و روابط گسترده ای نیز با سایر دولت ها داشتند. این روابط همه ابعاد اقتصادی فرهنگی اجتماعی و نظامی را شامل می شد. در ابتدای امر به صورت محدود با قبایل و دول همجوار بود اما با فزونی قدرت این روابط را تا هند و شمال ایران گسترش دادند و داعیان خود را برای تبلیغ کیش اسماعیلی به این سرزمین ها می فرستادند. 

فاطمیان در 297 در شمال افریقا حکومت کردند. این دوران یکی از درخشان ترین دوره های اسلامی به لحاظ علم و هنر بود. آنان در معماری، شیشه گیری، نقاشی و عاج کاری سرآمد بودند. در ضرب سکه و طراز آن تحولاتی ایجاد کردند. تشریفات دولتی سبب توجه بیشتر آنان به هنرهای زینتی بود. لذا تلاش وافری در زمینه هنر به انجام رساندند.