نخبگان و خواص در هر جامعه­ای، نقش کلیدی و اثربخشی دارند که از دیگر قشرهای جامعه، بسیار عمیق تر و تأثیر آن درازمدت­دارتر است؛ به ویژه که پویایی و حرکت دیگر قشرها، با رهبری و هدایت آنان صورت می­گیرد و در نتیجه کارکرد بسیار پرتوانی دارند. اگر خواص و نخبگاه از جایگاه دینی و مذهبی برخوردار باشند، این مسأله تأثیر چند برابر خواهد داشت. نوشتار حاضر با روی­کرد تحلیلی، به تحقیق در زمینه نقش خواص در جنگ جمل پرداخته است. خواص در سه زمینه نظامی، فکری-فرهنگی و اقتصادی، فعالیت گسترده­ای داشتند لذا به سابقه شخصیتی آنها، تأثیر شگرف آنان در حرکت دادن مردم و تحریک آنان بر ضد حکومت امام علی (ع) توجه گردیده و در ادامه، به عوامل انحراف خواص پرداخته شده است.

منابع مشابه بیشتر ...

6258135eb9ad8.JPG

حفظ اتحاد و صلح‌طلبی؛ محور عملکرد امام علی علیه السّلام در رخدادهای پیرامون جنگ جمل

لیلا نجفیان رضوی

با رحلت رسول خدا، توجه به رویکرد صلح‌محورِ آن حضرت به منظور حفظ انسجام جامعة اسلامی و اتحاد مسلمانان کم‌تر شد. اما با شروع خلافت امیرالمؤمنین و التزام عملی ایشان به قرآن و سنت پیامبر، توجه به این امر نیز رنگی تازه به خود گرفت. مروری بر عملکرد امام در دوران کوتاه خلافت ایشان و مطالعة موردی جنگ جمل، بر پایة کهن‌ترین متون تاریخی، براین امر گواه است. بر این ‌اساس، پرسش پژوهش حاضر آن است که چه مستندات تاریخی‌ای از نحوة عملکرد امام علی در وقایع پیرامون جنگ جمل وجود دارند که با بهره‌گیری از آن‌ها بتوان بر توجه آن حضرت به حفظ انسجام جامعة اسلامی و اتحاد مسلمانان با رویکردی صلح‌محور صحه ‌گذارد؟ نتیجة این پژوهش توصیفی - تحلیلی، آن است که ایشان با محوریت جلوگیری از ایجاد افتراق در جامعه، ضمن شفاف‌سازی اوضاع برای مردم و فرستادن نمایندگانی نزد فتنه‌انگیزان، با رویکردی صلح‌طلب کوشیدند تا از منتهی‌ شدن فتنه به جنگ جلوگیری نمایند. همان‌طورکه پس از اتمام نبرد، با پرهیز از خشونت و رفتار دین‌محور با بازماندگان، عدم‌مماشات در امور جامعة اسلامی (انتخاب حکم‌ران) و نوشتن نامه و تشریح وقایع برای مردم کوفه و مدینه، در حفظ انسجام جامعة اسلامی و اتحاد مسلمانان کوششی حداکثری داشتند.