قیام توابین و مختار، با هدف خونخواهی امام حسین( انجام گرفت که رهبران آنها دیدگاه و روش‌های انقلابی متفاوتی داشتند؛ توابین بیشتر در پی جبران قصورشان در قبال قاتلان دشت طف بودند و معیار‌های دشواری برای جذب نیرو داشتند. از این‌روی، تنها راه تحقق هدف خود را جان‌فشانی دانسته، قائل به اصالت وسیله، هم‌پایة هدف بودند. دیدگاه مذهبی توابین و راه تحقق هدفشان، در جامعه آن روز کوفه اقبال عام نیافت و نتوانستند هدف قیام را تحقق بخشند؛ در حالی که مختار با تکیه بر تدبیر، دور‌اندیشی و به‌کارگیری ابزارهای گوناگون، بر کوفه تسلط یافت و بسیاری از قاتلان دشت طف را مجازات کرد؛ هرچند او نیز در نهایت مغلوب زبیریان شد و جنبشش داوم نیاورد.

منابع مشابه بیشتر ...

6256cdab55d64.JPG

بررسی و نقد دیدگاه مادلونگ در خصوص مواضع سیاسی ـ اجتماعی امام حسین علیه السلام در دایرة‌المعارف ایرانیکا

سعید طاوسی مسرور, سیده زینب گلابگیر نیک

ویلفرد مادلونگ یکی از برجسته‌ترین خاورشناسان شیعه‌پژوه معاصر است که آثارش در همسنجی با سایر شیعه‌پژوهان غربی از امتیازهای علمی و روشی بسیاری برخوردار است. اولین مقالۀ مدخل «حسین‌بن ‌علی علیه السلام» در دایرة‌المعارف ایرانیکا در مورد حیات و اهمیت امام حسین علیه السلام در شیعه، توسط وی نگاشته شده است. در این پژوهه با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و نقد مقالۀ مادلونگ پرداخته شده است. برایند بررسی و نقد گزارش وی، خصوصا در مورد شیوۀ استفاده از منابع در روایت رخدادهای پیرامون صلح و تدفین امام مجتبی علیه السلام و برخی از مواضع حضرت اباعبدالله علیه السلام است. مادلونگ در مقالۀ خود، صرفا به نقل مبتنی بر منابع بسنده نکرده و در بسیاری از موارد، برداشت‌ها و تحلیل‌های شخصی خود را نیز ارائه کرده است.

6256cc5b9d2a9.JPG

نقد دیدگاه ابن‌سعد در چیدمان گزارش‌هایش از حوادث آغازین و چرایی قیام امام حسین علیه السلام

حسین قاضی خانی

ابن‌سعد به‌عنوان یکی از صاحبان منابع کهن که گزارش‌هایش در آثار پسینی فراوان بازنگارش شده‌اند، بر آن است که اعتماد به کوفیان سبب تصمیم امام حسین علیه السلام بر عدم بیعت با یزید و خروج بوده و حاکمیت اموی با امام سر ستیز نداشته است. چیدمان سلسله‌ای وی از گزارش‌های منع‌کنندگان آن جناب از قیام نیز القاگر تعجیل حضرت است. به‌هدف واکاوی تاریخی این دیدگاه، استقرای داد‌ه‌های دیرین نگاشته‌ها در وقایع نهضت امام حسین علیه السلام و تطبیق‌دهی آنها با گزارش‌های ابن‌سعد، شیوه‌ای است که در روش این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهند که نمی‌توان تصمیم امام بر عدم بیعت و خروج از مدینه را متکی به پشتوانۀ یاری کوفیان دانست؛ چنان‌که تقصیر نداشتن حکمرانان اموی در این امر، ادعایی است که شواهد نقض فراوان دارد. همچنین نحوۀ اخبار ابن‌سعد در موضوع ممانعت‌کنندگان نیز با چالش‌هایی از جمله هیمنه‌سازی در ممانعت، انحصار نقل بدون تایید با داده‌های دیگر منابع کهن و عدم تفکیک بازۀ زمانی گزارش‌ها مواجه است.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5de923e1d0ffc.JPG

گذری بر مطالعات شیعی در غرب

عباس احمدوند

از آنجا که جریان اسلام‌شناسی و یا به عبارت صحیح‌تر اسلام پژوهی(1) در غرب، شیعه و منابع شیعی را کمتر مورد توجه قرار داده است؛ در این گفتار مختصر تلاش می‌کنیم تا ضمن ارایه برخی گواهی‌ها و نمونه‌ها از این کم‌توجهی حتی‌المقدور به بررسی علل آن پرداخته، آنگاه مراحل گوناگون شیعه پژوهی در غرب از آغاز تا کنون و عوامل مؤثر بر این مراحل را بازگوییم. بدیهی است که بررسی آراء شیعه پژوهان غربی ضرورتا به منزله رد یا تأیید اولیه و شتابزده آنها نیست، بلکه مراد این است که با دانستن نگاه غربیها نسبت به اسلام و شیعه، بتوانیم به نوعی غرب‌شناسی انتقادی(2) دست یابیم والا نه رد و تکذیب شیعه توسط غربیها باید ما را از درون تهی کند و نه تأیید بی‌جهت ایشان از اسلام به یک معنا امر مهمی است.

تاریخ/مبانی و کلیات/مستشرقان
مقاله
5de4d073e452b.JPG

جانشینی امام علی (ع) و رخداد غدیر: بررسی و نقد دیدگاه رابرت گلیو

سعادت غضنفری

رابرت گلیو از شیعه پژوهان انگلیسیزبان کثیرالتـالیفی اسـت کـه بـرخلاف بسـیاری از مستشرقان و شیعه پژوهان هم عصرش کوشیده است رویکردی عالمانه در پژوهش هـای خویش به کار ببندد. مهم ترین علل تمایز رویکرد پژوهشی او و بیان دیدگاه هایی همسو با باورهای شیعه بهره گیریاش از منابع شیعی است . با این حال ، در جدیدترین پـژوهش خویش ، در طبع سوم دایرةالمعارف اسلام لیدن با عنوان «علی بن ابیطالب » بـه رغـم پیگیری رویکرد پیشین و بررسیهای محققانه و گسترده ، در بحث از جانشینی علی (ع ) و مهم تر از همه درباره رخداد تاریخی غدیر، تحلیلی ناظر به تمام ابعاد موضـوع نـدارد و گاه استدلال ها و استنتاج های تعجب برانگیزی دارد. ضروری است کـه بـدانیم مـدعیان رویکرد عالمانه ٔ پژوهشی در مواجهه با رخداد تاریخی غدیر، با این همه مستندات موثق ، چه دیدگاهی داشته اند و علل آن چیست

تاریخ/مبانی و کلیات/مستشرقان
مقاله