فقهای شیعه برای استنباط و بیان حکم شرعی فرزندخواندگی، به آیات قرآن استناد کرده اند. از جمله آیاتی که فقها و مفسران شیعه حکم فرزندخواندگی را از آن استنباط کرده اند، آیات 4ـ5 و نیز 36ـ40 سوره مبارکه احزاب است. خداوند در این آیات بیان کرده است که فرزندخوانده فرزند حقیقی انسان نیست.
گسترش فتوحات مسلمانان در سرزمینهای خارج از عربستان پس از رحلت پیامبر(ص) مسئله جدیدی به نام نومسلمانان غیرعرب در جامعه اسلامی پدید آورد.عصبیت خونی و قبیلهای که برآمده از بنمایههای جامعه عربی بود، با آموزههای پیامبر(ص) تضعیف شد؛ اما پس از رحلت ایشان، با برپایی خلافت قبیلهای برمبنای «الائمه من قریش» و تقسیم بیتالمال بر اساس نسب و قبیله، دوباره احیا شد و با حمایت اولیای امور و تمایل اعراب و ظهور اشرافیت جدید تشدید شد.این عصبیت باعث بروز تفاخرات قومی در جامعه با تکیه بر عربیت و تحقیر ملل مفتوحه با عنوان عجم و موالی و عبید شد و به اهمال در رعایت حقوق انسانی- اسلامی انجامید.با خلافت علیابن طالب و اتخاذ رفتارهای اجتماعی- سیاسی برمبنای سنتهای نبوی و در راس آن اهتمام در جهت عدالت اجتماعی و تحقق حقوق انسانی و اسلامی و تکیه بر توازن و اهتمام به رفع مظالم، گفتمان دیگری در عرصه رفتار اجتماعی – سیاسی حکومت اسلامی نسبت به موالی گشوده شد.این پژوهش با اتخاذ رویکرد تحلیلی- تاریخی بر مبنای شناخت علل و عوامل و مبانی در پیش گرفتن چنین رفتاری از سوی علی (ع)، درصدد است به تغییر وضعیت موالی در مقایسه با عصر خلفای پیشین بپردازد و نشان دهد که علی(ع) در دوره کوتاه خلافتش برای دگرگونی سنتهای ناصواب درباره غیرعرب و موالی چه اقداماتی انجام داد.این پژوهش علاوه بر آگاهیبخشی تاریخی در تبیین رفتار اجتماعی و سیاسی امام با غیرعرب و موالی، در تغییر نگرش ما نسبت به رعایت حقوق انسانی و اجتماعی انسانها و اقلیتها نیز موثر است.
مذهب تشیع در گذر زمان مراحلی از تحول را گذرانده است.حضور غلات در تاریخ تشیع اولیه یکی از پدیدههای پیچیده و قابل توجه این مذهب است که به آن جنبه رازامیز داده است. با وجود آنکه ظاهرا امامان شیعه در برخی از متون به لعن و نفرین بسیاری از رهبران غلات و نیز جریانهایی که آنها به راه انداخته بودند انداخته بودند پرداختهاند؛اما گویا این جریانها تاثیرات عمیقی بر فرقههای شیعی چه در نظر و چه در عمل گذاشته بودند. آنچه در این نوشتار میآید بررسی کوتاهی است در مورد محیط جغرافیایی و خاستگاه این فرقهها ؛نوع برخورد امامان شیعه با آنها و نیز اثراتی که غالیان بر تشیع امامی گذاشتند.