کتابخانه مجازی ادبیات

روایت‌های داستانی از واقعة عاشورا، به ویژه از سدة دهم هجری به بعد، در قالب نظم و نثر در آثار مقتل‌نویسان به زبان‌های مختلف (عربی، فارسی، ترکی و هورامی) وارد شد. در این نوع مقتل‌ها، دیگر نمی‌توان واقعة عاشورا را از منظر تاریخی بررسی کرد، بلکه تاریخ و داستان در این مقتل‌ها در هم آمیخته و جدا کردن آن‌ها به نظر امکان‌پذیر نیست. نسخة مقتل امام حسین به زبان هورامی ـ از زبان‌های ایرانی ـ تنها متنی است که به صورت منظوم در دورة قاجار به این زبان سروده شد. ادبیات هورامی هم که ساختار واجی آن به زبان پارتی باستان شباهت دارد، دارای میراث غنی از سده‌های اول تا سده‌های سیزده و چهارده هجری است. پژوهش حاضر، با تأکید بر این نسخة نویافته، سعی دارد که ضمن معرفی این نسخه و محتوای آن، به بررسی قرائت‌های سوگوارانه، حماسی، عرفانی و تقدیرگرایانه از خلال آن بپردازد و سپس داده‌های این مقتل را با دیگر مقاتل داستانی تطبیق دهد.

فرهنگ و مذهب شيعي، در ادبيات مذهبي و هنر در دوران تيموري و صفويه نمود يافت و در دوران قاجار به اوج خود رسيد. در اين دوره، اوضاع سياسي اجتماعي، بستر ظهور نقاشي هايي با مضامين مذهبي را به وجود آورد. به دليل تحولات پس از مشروطه، نقاشي مذهبي عمدتا به نقاشي هاي عاميانه اي محدود بود که بيش تر نقاشان غيرحرفه اي انجام مي دادند. هنر نقاشي به عنوان يکي از عرصه هاي فعاليت بشر از ديرباز تاکنون، با ظهور در نقش ها و تعاريف گوناگون تداوم يافته است. از جمله روش هايي که براي تصوير کردن موضوعات وقايع مذهبي به کار گرفته شده، روش شمايل نگاري شيعي در نقاشي هاي قهوه خانه اي است. يکي از ويژگي هاي مهم شمايل نگاري شيعي در نقاشي قهوه خانه اي، پيوستگي اش با دين و باورهاي اسلامي است. سوال پژوهش اين است که شمايل نگاري شيعي در نقاشي هاي قهوه خانه اي با موضوع عاشورا چه ويژگي هايي دارد؟ بر اين اساس، هدف پژوهش، شناخت ويژگي هاي شمايل نگاري عاشورا در نقاشي قهوه خانه اي، از طريق بررسي بازتاب باورهاي شيعي است. روش پژوهش به شيوه توصيفي انجام گرفته و ابزار گردآوري اطلاعات کتابخانه اي است.

حاجی ابرقوهی از شاعران گمنام شیعه در قرن دهم هجری است که اطلاعات چندانی از او در تذکره ها یافت نمی شود؛ اما می توان با توجه به اشعارش اطلاعاتی درباره شعر و شخصیتش به دست آوردو او در جوانی به دربار قطب شاهیان در هند که از حامیان ادب فارسی و در عین حال ارادتمندان اهل بیت بودند، می پیوندند. در دیوان حاجی ابرقوهی اشعار فراوانی در مدح رسول اکرم (ص) و امامان بزرگوار (ع) به ویژه در مناقب علی (ع) وجود دارد. اشعار علوی ابرقوهی در قالب قصاید ، غزلیات، رباعیات و مثنوی عاشقانه مسمی به ناظر و منظور ، به شکل مستقل یا پراکنده در چند محور اصلی بیان شده اند. در این مقاله اطلاعاتی درباره زندگی نامه شاعر، معرفی محتوا و ویژگی های تنها نسخه موجود از دیوانش که هنوز تصحیح نشده است و تحلیل از اعشار علوی او ارائه می شود.