دانش اصول، مهم ترین ابزار استنباط فقهی به شمار می رود که اجتهاد بدون آن امکان پذیر نخواهد بود. این میراث علمی در طول تاریخ، توسعه یافته و دیدگاه ها و مکاتبی در آن شکل گرفته است. ارائه دیدگاه ها و تحلیل آن ها، جداسازی نوآوری ها، تاثیرپذیری ها و رمزگشایی از شیوه و مبانی اصولی اصولیان، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. روش کلی در این کتاب، بررسی مختصر زندگی نامه اصولی، روش شناسی، نوآوری ها و تاثیرپذیری های او از دانشمندان گذشته و معاصر می باشد. طبیعی است حجم بیشتری از مطالب این کتاب به اصولیانی که آثار بیشتری داشته یا در تحول علم اصول نقش برجسته تری ایفا کرده اند، اختصاص یافته است، اما در مورد برخی به جهت در دسترس نبودن اثر آن ها یا کمبود منابع، مطالب کمتری بیان شده است. مقصود از اصولی در این کتاب، هر دانشمندی است که به گونه ای با علم اصول ارتباط داشته است؛ خواه مولف باشد یا مدرس و در تالیف هم چه یک دوره کامل مباحث اصولی به رشته تحریر آورده باشد یا تک نگاری کرده باشد. البته به منظور محدود ساختن قلمرو بحث، فقط دیدگاه دانشمندان اصولی شیعه را بحث و مورد بررسی قرار داده است.

منابع مشابه بیشتر ...

626001e4eadc6.JPG

جایگاه فقهای شیعه در مناسبات دینی و اجتماعی ایران عصر صفویه

محمدمحسن حسن پور, مهدی ذوافقاری

نهضت دینی صفویه که توانست با تأسیس حکومت و رسمیت بخشیدن به تشیع به ‌عنوان مذهب رسمی، خدمات بی‌نظیری به اسلام شیعی در ایران بنماید، زمینه‌ساز استقرار و قدرت یافتن و کسب موقعیت اجتماعی تدریجی فقهای شیعه در ایران شد. با توجه به پیشینه تصوف صفویه، این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که از منظر کارکرد مشروعیت دینی، فقهای شیعه چه جایگاهی در تعامل با دولت داشتند و قدرت و میزان نفوذ آنها در عرصه اجتماعی، به‌ویژه برای ترویج و اجرای احکام اسلامی چه میزان بوده است؟ یافته‌های پژوهش، حکایت از آن دارد که مشروعیت دینی دولت صفویه، تنها برآمده از فقهای شیعه نبود و صفویان، اقتدار دینی خود را از منابع گوناگون، از جمله حمایت جریان تصوف و برخی عناوین قدرت‌آفرین مانند سیادت و نیابت امام(ع) به دست آورده بودند. برخی شاهان صفوی، جایگاه ویژه‌ای برای فقهای شیعه قائل بودند و در دستگاه دیوانی نیز مناصب رسمی متعددی به آنها تعلق داشت؛ اما در عمل، قدرت واقعی و نفوذ اجتماعی شاه، قابل ‌مقایسه با هیچ صاحب‌منصب دیگری نبود و تمایلات شخصی شاه، بر مقدرات کشور حاکم بود. تنها در اواخر دوره صفویه بود که قوام ‌یافتن نهاد دینی قدرتمند و شکل‌گیری منصب ملاباشی، بر اقتدار فقها افزود.

5e3c14fc41913.JPG

گستره علم امام در انديشه علماي شيعه

محمدرضا بهدار

«علم امام» از مسائلي است که همواره اذهان علما و متفکران شيعي و حتي بسياري از پيروان ائمه عليهم السلام را به خود مشغول کرده است. بدين روي، سبب ايجاد پرسش هايي از ائمه اطهار عليهم السلام در اين باره شده است. با توجه به پرسش هاي متعددي که در اين زمينه مطرح است، اين نوشتار تنها از يک منظر به اين مساله مي پردازد که آن، علم امام از منظر علماي شيعه است، به اين که شعاع اين علم چه مقدار است و تا کجا امتداد و وسعت دارد. با وجود وحدت نظر انديشمندان شيعي در برخي حوزه هاي بحث علم امام، در بعضي موارد از جمله پرسش مزبور، پاسخ هاي واحدي دريافت نمي شود و به طور کلي، همه نظريه ها را مي توان در سه ديدگاه تقسيم کرد: رويکرد ترديد و سکوت، رويکرد محدوديت علم امام، رويکرد احاطه علمي کامل امام به همه چيز.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

54d338160b76f.jpg

نقش مذهب تشیع در رشد فرهنگی ایران معاصر

محمدرضا ضمیری

در این تحقیق تلاش شده تا نقش انحصاری تشیع در رشد فرهنگ و تمدن و حتی جلوه های مادی ایران زمین در قرن گذشته به تصویر کشیده شود و نشان دهد که چگونه مذهب تشیع توانسته فرهنگی تمدن ساز را در این مرز و بوم رشد دهد و خصوصا با هجوم فرهنگ غرب این مذهب بیشتر کارایی خود را نشان داد و جنبشهای اجتماعی معاصر نشانگر اوج هجوم استعمار و همچنین اوج بالندگی و مقاومت فرهنگ تشیع میباشند. در این منازعات نه تنها خطرات احتمالی هجوم بیگانه دفع میگردد بلکه عناصر دینی فرهنگ ایرانی رشد کرده و بارورتر شده و عناصر غیر دینی آن کم رنگ شده و حتی در بعض موارد جای خود را به عناصر دینی داده است. تاکنون این سیر به انقلاب اسلامی ختم شده و در ادامه به حکومت آرمانی امام زمان(عج) ختم خواهد شد.

فرهنگ و تمدن/آداب و رسوم و فرهنگ/فرهنگی اجتماعی
مقاله