کتابخانه مجازی ادبیات

مصحف امام علی(ع) که نسخه دست‌نوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) می‌باشد جزء میراث و منابع گران‌بهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهل‌سنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار می‌باشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سوره‌ها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آن‌ها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخی از معاصران معتقدند که میان این مصحف با قرآن موجود در چینش آیات و سُوَر تفاوتی نیست بلکه صرفاً در مصحف علی(ع) تفسیر، تأویل و شأن نزول آیات ذکر شده است. در این نوشتار ضمن معرفی محتوای این مصحف، دیدگاه‌های مختلف شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته و شبهات وهابیت در رد وجود مصحف پاسخ داده شده است. نیز به نقد و بررسی دیدگاه‌های متفاوت دانشمندان شیعه در نحوه چینش آیات و سُوَر مصحف امام(ع) پرداخته و ضمن نقد برخی از نظریات که تفاوت دو مصحف را فقط به چینش سوره‌ها فروکاهیده‌اند، دیدگاه معاصران مقبول‌تر ارزیابی گردیده است.

ابن یمین فریومدي از شاعران شیعه مذهب عصر سربداري است که در زمینه ي سرودن قطعه دستی توانمند داشته است و جزء نامی ترین قطعه سرایان ادب فارسی به شمار می رود. در دیوان اشعار وي مضامینی چون اخلاق، پند و اندرز، مبارزه با مفاسد اجتماعی و ... به چشممی خورد. تردیدي نیست که گرایش هاي مذهبی قرن هشتم ه.ق با ظهور حکومت شیعی سربداران تأثیري ژرف در ادبیات این سرزمین در دوره ي یاد شده، گذاشته است. بازتاب اندیشه هاي سربداري و گرایش هاي شیعی در دیوان اشعار ابن یمین فریومدي نمود قابل توجهی دارد، زیرا وي نیز از جمله پیروان و حامیان این حکومت بوده، تا بدان جا که شعري را به شیخ حسن جوري، یکی از مهم ترین رهبران نهضت سربداران خراسان تقدیم نموده است. از جمله نمودهاي بارز گرایش هاي شیعی در اشعار این شاعر گران قدر دیار سربداران را می توان بازتاب قرآن و حدیث در دیوان اشعار وي برشمرد. نمود این تأثیرپذیري را می توان در موارد زیر خلاصه کرد: 1) استفاده از واژگان و اصطلاحات قرآنی و حدیثی، 2) اقتباس، 3) تضمین، 4 شیوه ي حلّ، 5) برگردان یا ترجمه ي آیات و احادیث، 6) تفسیر، 7) تأویل، 8) رویکرد زیباشناسانه و ذوقی به آیات و احادیث، 9) تلمیح. پژوهنده در این مقاله بر آن بوده است تا به شیوه ي توصیفی – تحلیلی به بررسی چگونگی شیوه هاي تأثیرپذیري شعر ابن یمین فریومدي، شاعر عصر سربداران، از قرآن و حدیث، بپردازد.

اخباریگری یکی از مهم‌ترین مسلک‌های فقهی امامیه است که از اوایل قرن یازده رواج یافت و حدود دو قرن جریان غالب برخی از حوزه‌های فقهی محسوب می‌شد. در کتب فقهی و اصول فقهی، برخی از فقها به عنوان اخباری معرفی شده‌اند. با وجود پژوهش‌های بسیاری که در زمینه اخباریان انجام شده است، اما معرفی لیست کامل فقهای اخباری تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. باتوجه به عدم وجود تعریف منطقی دقیق از اخباریگری و همچنین عدم وجود ملاک برای شناخت فقهای اخباری، در این پژوهش با بررسی مفصل کتب تراجم رجال و کتاب شناسی، سعی در معرفی فقهای اخباری شده است. البته در مورد اخباری بودن یا نبودن برخی از این شخصیت‌ها اختلاف نظر وجود دارد، که با مراجعه به آثارشان سعی در رفع این ابهام شده است. در پایان بررسی‌ها، در این پژوهش هفتاد تن از فقهای امامیه به عنوان فقیه اخباری معرفی شده‌اند و در جدولی خلاصه این پژوهش آمده است.

یکی از نگرانی های روانی زنان، ازدواج مجدد همسرانشان است اما مشهور فقها شرط عدم ازدواج مجدد را به دلیل مخالفت با شرع نافذ نمی دانند که در این تحقیق تلاش شده با نگاه دیگری موضوع، بررسی شود، لذا روایاتی که در مورد امکان این شرط، نص یا ظاهر هستند و قالب های طرح شده در آن ها تحلیل و نشان داده شده که شرط عدم ازدواج مجدد و صلح حق ازدواج مجدد در روایات وجود دارد و امکان تضمین این تعهد نیز مورد تایید قرار گرفته است. در خلال بحث ها، نقد علما بر روایات مبین جواز را پاسخ گفته ایم، دریافت مشهور را به نقد نشسته ایم و فهم دیگری از روایات مستند فقها را ترجیح داده ایم. افزون بر اینکه به نظر می رسد تعهد به عدم ازدواج پس از مرگ همسر از نظر روایات و به جهت سلب حقوق کلی صحیح نیست.