منابع مشابه بیشتر ...

6252c5e02e9ff.JPG

بررسی فراز و فرود تعاملات سیاسی شیعیان امامیه با حکومت‌های غزنویان و سلجوقیان در ایران

فیض الله بوشاسب گوشه, محمد دشتی, حجت رحیمی

یکی از جنبه‌های مهم حکومت‌های مختلف ایران، سیاست مذهبی آنها بود که در ساختار حکومتی‌شان تأثیر بسزایی داشت. حکومت‌های بعد از اسلام ایران، عمدتاً به عنوان تابع خلیفه عباسی، ضمن در نظر داشتن جایگاه معنوی خلافت، به دنبال کسب اعتبار برای خود نیز بودند. سیاست مذهبی خلفا حمایت از اهل تسنن بود. حکومت‌های غزنوی و سلجوقی نیز بالطبع حمایت از اهل تسنن را به عنوان سیاست مذهبی برگزیدند. مسئله این پژوهش تبیین کنش‌ها و تعاملات سیاسی حکومت‌های غزنوی و سلجوقی با شیعیان امامیه است. ظاهراً غزنویان به عنوان صاحب روشی در سیاست مذهبی حکومت‌های ایران بعد از اسلام بودند که از مذهب به عنوان دستاویزی برای دست‌یابی به اهداف خویش سود می‌بردند. در ادامه، سلجوقیان نیز، به عنوان دنبال‌کننده روش آنها البته با تساهل بیشتر، همین رویه را در پیش گرفتند. آنها از یک سو با سرکوب مخالفان داخلی، با عنوان بدمذهبان، سیطره خویش را در درون قلمرو حفظ می‌کردند و از سوی دیگر به تنظیم مناسبات با خلافت مبادرت می‌ورزیدند تا مشروعیت دینی و سیاسی را از خلیفه عباسی دریافت کنند. در دوران تسلط ترکان غزنوی و سلجوقی بر ایران، شیعیان بر حکم مذهبی «تقیه» گردن نهادند و در خفا به فعالیت فرهنگی و نفوذ در دستگاه‌های حکومتی روی آوردند. این فعالیت‌ها در دوران سلجوقی خود را نشان داد. حضور رجال و علمای شیعه در مناصب اداری شهری، همچون قضاوت، نقابت، و مناصب اداری کشوری، همچون حضور د

5e1afa5e550a6.JPG

تفسیر و تحلیل نقش آیین عزاداری عاشورا در فرایند تمدنی دولت شیعی صفویه

محمدعلی چلونگر, زهراسادات کشاورز

حکومت صفویه (907ـ 1135ق)، ویژگی­هایی­ دارد که آن را نسبت به ادوار پیشین تاریخ ایران متمایز می‌سازد. از جمله وجوه تمایزش، بُعد مذهبی است. اجرای آیین عزاداری عاشورا در دولت صفویان، از دغدغه‌های دیرینه و از عناصر اساسی هویت‌بخش و تمدن‌ساز در فرهنگ شیعه است؛ چندان‌که صفویان، ساخت اجتماعی ایران را با تأکید بر هویت مذهبی و ملی جدیدی تعریف کردند. این پژوهش، درصدد است با روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن توجه به ضرورت کاربرد رویکردهای جامعه‌‌شناختی در تحلیل پدیده‌های تاریخی، نقش آیین عزاداری عاشورا در فرایند تمدنی دولت شیعی صفویه را در چشم‌انداز حیات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه به‌عنوان زیربنایی برای دوره‌های بعد (قاجار و ...) بررسی و تحلیل نماید. مبتنی بر این رویکرد، پرسش اصلی پژوهش پیش­رو این است که آیین عزاداری عاشورا در عصر صفویه از چه ویژگی‌هایی برخوردار بوده و آیا توانسته خود را به عنوان یک کانون پیشرو و تمدن‌زا معرفی کند؟ نتیجه بررسی­ها، نشان می­دهد دولت صفویه با بهره­مندی از عناصری چون: رسمی کردن مذهب تشیع، استقلال و آزادی سیاسی حکومت، نفوذ اجتماعی روحانیان و گسترش آیین و شعایر شیعی و رسوخ آیین­های مذهبی در فرهنگ عمومی، به ­تدریج از کارکرد آیین عزاداری عاشورا در تمدن‌سازی، ایجاد انسجام و یک‌پارچگی در ایران آن ­زمان استفاده کرد.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

55c86f205f58a.jpg

جایگاه امامزادگان زن در فرهنگ شیعی ایران

آرمان فروهی

امامزادگان در فرهنگ شیعی ایران بدون در نظر گرفتن جنسیت آنان، به فرزندان یا نوادگان ائمه­اطهار (ع) گفته می­شود که به دلیل فشار و ظلم و ستم حاکمان، مجبور به مهاجرت به ایران شده و در این مسیر به شهادت رسیده یا به مرگ طبیعی از دنیا رفته­اند. در این مهاجرت­ها، امامزادگان به صورت فردی یا خانوادگی راهی می­شدند، اما همراهی اهل خانواده بویژه زنان-مادران، خواهران، همسران و فرزندان- همپای این امامزادگان کاملاً مشهود است به همین دلیل تعداد قابل توجهی از امامزادگان ایران، زنان منتسب به اهل­ بیت (ع) هستند. این مسئله موجب شده تا در فرهنگ شیعی ایران و بدون در نظر گرفتن جنسیت امامزادگان، شاهد توجه ویژه­ای به امامزادگان زن نیز باشیم. این امامزادگان با کنیه­­هایی چون بنت و امّ و القابی همچون خاتون، بی­بی، شاهزاده، سیده، ستّی و غیره در گوشه و کنار ایران پراکنده هستند و به همین دلیل از عوامل مؤثر در گسترش فرهنگ شیعی نیز محسوب می­شوند. این پژوهش بر پایه منابع کتابخانه­ای، با هدف بررسی توصیفی و تحلیلی نسبت به جایگاه امامزادگان زن در فرهنگ شیعی ایران، قصد آن دارد تا ضمن بازشناسی آماری و اطلاعاتی این امامزادگان به این پرسش پاسخ دهد که: امامزادگان زن در فرهنگ شیعی ایران چه جایگاهی دارند؟

جغرافیا/آسیا/ایران
مقاله