دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

594fbbc48dea3.jpg

شعر در خدمت عقیده و ایمان(10)/ حکیم ابوالقاسم فردوسی / «دیباچه» شاهنامه، برگی زرین از «کلام» و «حکمت شیعی»

علی ابوالحسنی منذر

"نه برگردی از نیک پی همرهان چون با نیکنامان بوی همنورد(27) ابیات فوق، غیر از دهها بیت دیگری است که فردوسی در جای‌جای شاهنامه و نیز هجونامه‌ی مشهور خویش آورده و در آن، ارادت خود به مولای متقیان و خاندان پیامبر سلام الله علیهم اجمعین را بازگفته است، نظیر این ابیات، که آرزوی خویش را برخورداری از شفاعت مولاعلیه السلام دانسته است: همی خواهم از روشن کردگار کزین نامور نامه‌ی باستان که هرکس که اندر سخن داد داد بدان گیتیم نیز خواهشگر است منم بنده‌ی اهل بیت نبی برین زادم و هم بر این بگذرم ابا دیگران مر مرا کار نیست که چندان زمان یابم از روزگار بمانم به گیتی یکی داستان ز من جز به نیکی نگیرند یاد که با تیغ تیز است و با افسر است سراینده‌ی خاک پای وصی چنان دان که خاک پی حیدرم بدین اندرون هیچ گفتار نیست(28) به راستی تاریخ شعر و ادب پارسی، کدام شخصیت را سراغ دارد که در آن روزگاران سرد و سیاه و تلخ، که «محمود غزنوی، از بهر عباسیان، انگشت در جهان کرده بود و قرمطی می‌جست، تا بگیرد و بردار کشد»، اینچنین آشکار و صریح از تشیع دفاع کند؟ بیراه نیست که شیخ عبدالجلیل قزوینی رازی، عالم پر اطلاع شیعی قرن ششم، نام فردوسی را در صدر اسامی شعرای پارسی زبان شیعه آورده و از وی به عنوان یک شاعر «شیعی و معتقد و متعصب»(29) یاد می‌کند و در عصر ما نیز استاد فقید، سید محمد محیط طباطبائی، به درستی خاطر نشان می‌سازد: «فردوسی، چنانکه از روی شاهنامه او را می‌شناسیم، از همه‌ی شعرای ایران دلیرتر و بی‌پرواتر بوده است."

علوم/علوم فلسفی
مقاله
594fb973cb574.jpg

حکمت شیعی در شاهنامه فردوسی

علی ابوالحسنی منذر

"در پایان نیز با توصیه مجدد خواننده به اینکه «عمر را به بازی نگذراند و از خطر همراهی با یاران نیک پی (محمد و آل او (علیهم السلام)) دور نیفتد»، تجدید مطلع کرده و نکته ای را که قبلا در آغاز بحث از آفرینش انسان مطرح کرده بود دوباره تکرار می کند و با کمال وضوح می رساند که هدف وی از پرداخت دیباچه شاهنامه و تذکار فلسفه خلقت انسان، جز تمهیدی بر اثبات حقانیت آیین علوی نبوده است: اگر چشم داری به دیگر سرای***به نزد نبی و علی گیر جای گرت زین بد آید، گناه من است***چنین است و، این دین و راه من است برین زادم و هم برین بگذرم ***چنان دان که خاک پی حیدرم دلت گر به راه خطا مایل است ***تو را دشمن اندر جهان خود دل است نباشد جز از بی پدر، دشمنش***که یزدان به آتش بسوزد تنش هر آنکس که در جانش، بغض علی است ***ازو زارتر در جهان زار کیست؟ ابیات فوق اشاره است به حدیث مشهور نبوی: بوروا اولادکم بحب علی (حلال زادگی فرزندان خویش را به وسیله حب آنان به علی بن ابیطالب آزمایش کنید)، که مفاد آن از بس در میان مسلمین مشهور و مسلم بوده، به صورت «ارسال مسلم»، مورد استشهاد لغویین قرار گرفته است."

علوم/علوم فلسفی
مقاله