کتابخانه مجازی ادبیات

سید محمدباقر موسوی چهارسوقی اصفهانی ادیب،مورخ، فقیه، اصولی و محدث و معروف به چهارسوقی، در روز دوشنبه ۲۲ ماه صفر سال ۱۲۲۶ در شهر خوانسار به دنیا آمد.جدش آیت الله سید ابوالقاسم جعفر موسوی خوانساری (میرکبیر)از علماءبزرگ عصر خود بود.   تحصیلات دوران کودکی و نوجوانی‌اش در زادگاهش در فراگیری علوم مقدماتی حوزه نزد پدر و جدش سپری شد و دیری نپایید که پدرش به اتفاق خانواده‌اش برای همیشه، ساکن اصفهان گردید. وی نیز به اصفهان هجرت نمود و به تحصیل علوم دینی اشتغال پیدا کرد. در اصفهان در درس استادانی همچون: محمدتقی رازی،سید صدرالدین عاملی، محمدابراهیم کرباسی، سید حسن مدرس، سید محمد پسر عبدالصمد شهشهانی و پدرش شرکت کرد. هجرت به نجف اشرف وی برای تکمیل یافته‌های علمی خود، در سال ۱۲۵۳ به نجف هجرت کرد و در درس خارج سید ابراهیم موسوی قزوینی، محمدحسن نجفی، شرکت کرد و به درجه اجتهادرسید. بعد از آن به اصفهان مراجعت کرد. القاب و نُسَب سید محمدباقر دارای القاب متعددی است. وی چون در خوانسار متولد شده‌است، منتسب به «خوانساری» است. وی بعد از هجرت به اصفهان و سکونت در محله چهارسوی، به تدریج در بین مردم اصفهان به سید محمدباقر «چهارسویی» یا «چهارسوقی» معروف شد. علاوه بر القاب مذکور، به جهت انتسابش به میر زا ایوالقاسم موسوی اصفهانی معروف به میر کبیر، که جدّ جد او محسوب میشود به «اصفهانی» و همین طور به جهت انتسابش بهموسی بن جعفر (ع) به «موسوی» نسبت یافته‌است. مهم‌ترین لقبش، «صاحب روضات الجنات» است که برگرفته از نام مهم‌ترین اثر اوست. جایگاه علمی وی از نادر دانشمندان اسلامی است که در اکثر علوم و فنون اسلامی، از قبیل: فقه، اصول، کلام، حدیث، رجال، منطق، ادبیات و تاریخ، تخصص و تبحر کافی داشت. او سلطه‌ای تام و تخصصی کامل در ادبیات فارسی و عربی داشت. وی صاحب قلمی روان و سیال و در نهایت بلاغت است. کتابش «روضات الجنات» بهترین گواه بر این مدعاست. در نگارش به قدری زبردست و توانا بود که جواب استفتا و احکام را هم منشیانه و با وزن و قافیه می‌نوشت. هنگامی که حکم تکفیر حاج سید حسن واعظ کاشی را نزدش بردند، نوشت: «این سید کاشی، مشغول بدین تراشی، یا در متن کفر است یا در حواشی». علاوه بر نثر، در نظم و شعر نیز زبردست بود. اشعار فراوانی در موضوعات مختلف اخلاقی، اعتقادی و اصولی از وی به یادگار مانده که کتاب «قرة العین و سرور النشأتین» او در موضوع عقاید مشتمل بر بیش از ۳۰۰۰ بیت، طرف الاخبار لتحف الاخیار مشتمل بر ۱۱۲۰۰ بیت و مجموعه قصایددر مناقب اهل بیت عصمت و طهارت و نیز اصول فقه‌اش که منظوم است، از جمله آثار بجا مانده از اوست. میرزا محمدباقر خوانساری؛ فقیهی پژوهشگر در فقه جعفری و متفکری اصولی بود. تألیفات وی در زمینه فقه و اصول، از قبیل: رساله‌های خمس، فقه، نهریه، فضل الجماعة، اصول الفقه، ترجمه «رسالة الصوم» صاحب جواهر و احسن العطیة و شرح «الفیه» شهید، گواه توانایی وی در استنباط احکام و تسلط کامل او در اصول و فقه اسلامی می‌باشد. در علم‌الحدیث دارای مهارت زیادی بود و تسلط کاملی بر روایات معصومین (ع) داشت. وی از معدود دانشمندان علم تراجم است که از نظر تخصص و احاطه تام و آگاهی کامل بر احوال راویان حدیث و اعلام و علمای اسلام، به سرحد کمال رسیده بود. او در این زمینه، مجتهدی بزرگ بود. وی در این زمینه تألیفات و آثار فراوانی از خود به یادگار گذاشته‌است، از جمله: رساله شرح حدیث حماد، طرف الاخبار لتحف الاخیار، تلخیص مجموعه ورام. مهم‌تر از همه کتاب «روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات» است. این کتاب از مهم‌ترین کتاب‌های نوشته شده در شرح حال علما و فقها است؛ به طوری که مورد توجه دانشمندان علم رجال و شرح حال نویسان قرار گرفت و آن را مورد نقل یا نقد قرار دادند و در مدح آن سخنان بسیار گفتند. استادان سید محمدباقر شفتی سید ابراهیم قزوینی سید میرزا زین‌العابدین خوانساری اصفهانی محمدابراهیم کرباسی محمد ایوانکی بیدآبادی وفات محمدباقر موسوی خوانساری در شب دوشنبه (هشتم یا) نهم جمادی‌الاول سال ۱۳۱۳ بر اثر بیماری ذات الریه در اصفهان درگذشت و در تخت فولاد دفن شد. در سال ۱۳۱۶، میرزا سلیمان خان رکن الملک، بقعه‌ای بر آرامگاه او بنا کرد.