تاریخ دولت های شیعی از مباحث مهم تاریخ تشیع است. آشنایی با چگونگی تشکیل و عملکرد این دولت ها در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، جغرافیای انسانی و نقش آ نها در گسترش معارف شیعی و شناخت عوامل ضعف و سقوط آ نها می تواند در فهم بهتر تاریخ تشیع مفید باشد. این حکومت ها در آغاز غالبا محلی و زمینه فعالیتشان محدود بود، اما به تدریج و با گسترش تشیع در مناطق مختلف، در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم، شیعیان دولت های قدرتمندی تاسیس کردند که دامنه نفوذ آنان بیشتر سرزمین های اسلامی را دربرمی گرفت. کتاب دولت های شیعی در تاریخ وضعیت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و چگونگی شکل گیری و افول این حکومت ها را در قالب پنج فصل با عنوان های «کلیاتی در باب تشیع»،«دولت های شیعی در ایران»،«دولت های شیعی در جزیرة العرب،عرق و شام»، «دولت های شیعی درشمال آفریقا و اندلس»و«دولت های شیعی در هند»بررسی می کند.
فتوحات اعراب موجب تغییر و تحول گستردهای در حیات مادی و معنوی ایرانیان، بهویژه دگرگونی در برخی مولفههای سازنده هویت ایرانی شد. پیامد این رویداد ازبینرفتن برخی عناصر سازنده هویت همچون سرزمین و دولت، و تغییر برخی عناصر مانند دین، در برابر قابلیتهای برتر دین جدید بود. در مواجهه با چنین وضعیتی فرهیختگان ایرانی کوشیدند به روشهای مختلف به هویت ایرانی در کنار اندیشههای اسلامی تداوم بخشند. ایشان در کنار توجه به تاریخ و فرهنگ ایران و اسلام، اندیشههای شیعی را در آثار خود منعکس کردند و درصدد پیوند زدن میان هویت ایرانی و تشیع برآمدند. اگرچه این تلاشها به علت استیلای معنوی دستگاه خلافت عباسی راه به جایی نبرد، ولیکن در دراز مدت با ایجاد تغییرات فرهنگی زمینه احیای مجدد ایران بر پایه آموزههای شیعی را فراهم آورد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی در پی مطالعه انعکاس اندیشههای شیعه در منابع مختلف تاریخی و ادبی پیش از حملات مغول و بررسی تاثیر آن بر گسترش تشیع به عنوان یکی از مولفههای مهم هویت ایرانی است.
In Imami legal theory, the akhbar of the Imams form one of the material sources of law, alongside the Qur'an and Prophetic hadiths. The akhbar are presented in compendia, assembled by Shi'ite collectors in the fourth and fifth century AH/tenth and eleventh century CE, four of which subsequently came to be regarded as "canonical" in Imami law. In this essay, I examine the processes at work in the collation of these "canonical" akhbar collections. These processes, I argue, were influenced by an emerging juristic tradition in Imami Shi'ism. As Imami thinkers became increasingly concerned with fiqh and the elucidation of the Shari'a, the collectors developed new techniques of selection, presentation and organisation. The akhbar collections became a material source upon which jurists could draw in their fiqh discussions, rather than the law itself. As an example of the processes at work in the collection and presentation of akhbar, I examine the issue of tayammum, ritual purification by sand rather than water