آیت الله میرزا محمد مهدی اصفهانی (1303-1365 قمری) بنیانگذار مکتب معارف خراسان است که به مکتب تفکیک شهرت یافته است. او از مشاهیر و شاگردان میرزای نایینی بوده است. وی صاحب اندیشههایی ویژه در فهم روایات معصومین (ع) است و از برجستهترین منتقدان فلسفه و عرفان اسلامی است. از جمله کوششهای علمی و فکری اواین است که معنای علم و عقل و جایگاه رفیع آنها در معارف شیعی را باز شناسد. وی علم و عقل را دو نور ظاهر بالذات و مظهر غیر دانسته که میتوانند حیث واقعیت اشیا را بنمایانند. این نوشتار گزارشی است از دیدگاههای میرزا در این زمینه.