اخباریگری یکی از مهمترین مسلکهای فقهی امامیه است که از اوایل قرن یازده رواج یافت و حدود دو قرن جریان غالب برخی از حوزههای فقهی محسوب میشد. در کتب فقهی و اصول فقهی، برخی از فقها به عنوان اخباری معرفی شدهاند. با وجود پژوهشهای بسیاری که در زمینه اخباریان انجام شده است، اما معرفی لیست کامل فقهای اخباری تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. باتوجه به عدم وجود تعریف منطقی دقیق از اخباریگری و همچنین عدم وجود ملاک برای شناخت فقهای اخباری، در این پژوهش با بررسی مفصل کتب تراجم رجال و کتاب شناسی، سعی در معرفی فقهای اخباری شده است. البته در مورد اخباری بودن یا نبودن برخی از این شخصیتها اختلاف نظر وجود دارد، که با مراجعه به آثارشان سعی در رفع این ابهام شده است. در پایان بررسیها، در این پژوهش هفتاد تن از فقهای امامیه به عنوان فقیه اخباری معرفی شدهاند و در جدولی خلاصه این پژوهش آمده است.
حاکمیت و تسلط بر جامعه و نیاز به فقه در ادارة نظام سیاسی اجتماعی جامعه از جمله مباحث اساسی در اندیشۀ سیاسی است. اندیشه ها سیاسی فقهاء شیعی در این زمینه نقش محوري و غیرقابل انکار دارد. در هر عصري فقهاء با توجه به شرایط آن دوره نظریات گوناگونی ارائه کرده اند. یکی از این فقهاء، شیخ شمس الدین محمد بن مکی عاملی معروف به شهید اول، فقیه و عالم فرزانه قرن هشتم هجري است که نخستین سکّان دار فقه سیاسی و حکومتی شیعه در دوره اوج گیري حکومت سربداران، در منطقه جبل عامل بوده. در مقاله حاضر تلاش گردیده با شیوة توصیفی تحلیلی دیدگاه هاي شهید اول پیرامون فقه سیاسی حکومتی و چگونگی تأثیر آن بر سربداران در قالب: انواع حکومت، ولایت فقیه و اختیارات آن، میزان تأثیر و موفقیت سربداران در بکارگیري این نظرات بررسی و تجزیه تحلیل گرد د. نتیجه این پژوهش نشان از این دارد که یکی از مؤثرترین و با ارزش ترین نظریه ها بر حکومت ها حاضر در قرن هشتم هجري قمري، توسط شهید اول ارائه شده است.
با فراهم شدن شرایط مساعد براي فعالیت ه اي سیاسی و فرهنگی پس از نیمه قرن هفتم، دوران آزادي مذهبی آغاز شد و با حکومت سربداران به اوج رسید. همزمان با این رویداد زمینه براي فعالیت عالمان شیعی از جمله حسن شیعی سبزواري مهیا شد. ابوسعید (ابوعلی) حسن بن حسین واعظ بیهقی که در آثارش از خود با عنوان حسن شیعی سبزواري یاد می کند، عالم، متکلّم، فقیه و واعظ قرن هشتم و معاصر شهید اول (محمد بن مکّی) است. در مقاله حاضر سعی شده با شیوه توصیفی وتحلیلی چگونگی همکاري حسن شیعی سبزواري با حمایت امیران سربداري در زمینۀ ترویج تشیع در قالب: تألیفات، مجالس وعظ و سخنرانی و رویکرد حسن شیعی سبزواري به سرگذشت امام حسین (ع) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که آثار و فعالیت هاي مذهبی عالم شیعی، حسن سبزواري تحت حمایت سربداران از جملۀ مهم ترین تلاش ها در زمینۀ نشر و ترویج مذهب تشیع بوده است