کتابخانه مجازی ادبیات

«امام کاظم» (علیه‌السلام) در ابتدای امامت، با چالش‌هایی روبه رو بوده اند که این چالش‌ها موجب شده است تا اقدامات ایشان به عنوان قرینه فعلی علاوه بر دلایل نقلی مورد توجه باشد. اهداف اصلی تحقیق، چگونگی و دلایل امامت امام موسی بن جعفر (علیه‌السلام) و نیز اقدامات ایشان در اثبات این موضوع با استفاده از منابع شیعه و اهل سنت است. سوال اصلی این تحقیق نیز بدین شرح است که «مهمترین اقدامات امام کاظم (علیه‌السلام) در راستای اثبات امامت ایشان با توجه به چگونگی و دلایل امامت ایشان در منابع شیعه و اهل سنت چیست؟» این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی، به این نتیجه دست‌یافت که برای انتخاب امام، شرایطی مانند «وصیت، علم خاص، ودایع و سن» به‌عنوان ملاک تعیین‌شده که بنا به دلایل قدرمتیقن، مشخص می‌شود که امام کاظم (علیه‌السلام) شرایط امامت را داشته است. علاوه بر احادیث و دلایل منقول در قبال امامت ایشان، مهمترین اقدامات ایشان که عبارت است از وارستگی مادی و سیاسی، شفاف‌سازی در غصب حکومت شیعیان، مقابله علمی با جریان‌های انحرافی و فرقه‌های مختلف شیعه، مناظره با خلفای عباسی و انتخاب رویکرد تقیه، گویای این است که طرز فکر امام کاظم (علیه‌السلام) طرز فکر یک «ولی، امام و زعیم» امت است؛ زیرا از یک‌سو جامعه شیعیان را از طریق تقیه و وکالت مدیریت کرده و از طرفی، برای اثبات حقانیتشان از طرق مختلف مانند مناظره و شجاعت در بیان، تلاش نموده و ازنظر علمی و فرهنگی نیز با بزرگ‌ترین چالش زمان خود، مقابله نموده و خط‌مشی آگاهانه‌ای را بنیان‌گذاری نموده‌اند.

منذ أن نزل الوحي على الرسول (صلى الله عليه واله وسلم )كان القرآن الكريم ينبوعا صافيا للفكر التربوي الإسلامي ارتوى منه سنوات وعقود ، بل وقرون ، فاكتسب بذلك قوة نهوض تربوي شارك في التطور الحضاري العام ، لأن القرآن الكريم نفسه باعتباره كلام الله سبحانه وتعالى الذي نزل على رسوله محمد (صلى الله عليه واله وسلم )كان كتاب هداية وإرشاد ، تميز بمعمار لغوي فريد ينفذ إلى القلب ، ويحشد الانفعالات والعواطف في الاتجاه الذي يريد ، واختص بأسلوب معجز يستثير العقل ، وينشط وظائفه لتنهض بالتفكير والتأمل والفلسفة والتحليل والاستنباط ، فيجوب العقل آفاق الكون باحثا مفكرا ، وتضمن من الأفكار والقيم والتوجهات ما يشكل أعمدة بناء راسخة للشخصية المسلمة والمجتمع المسلم 0 وانطلق رسول الله (صلى الله عليه واله وسلم) يؤسس لفكر تربوي يقوم على رحابة الأفق وسعة الصدر ، يبث رحمة ورفقا يؤلف ويوحد ويربط ، يوقظ ويحرك وينشط 0 كان يخاطب الناس على قدر عقولهم ويتحسس الاهتمامات والاحتياجات ، ويتجه إلى المصالح والضرورات ، فإذا بهؤلاء الذين يبني شخصياتهم وقد أصبحوا نوعية جديدة من البشر تستعذب الشهادة في سبيل الله ، لا تعرف قعودا ولا خمولا ، تمضى على طريق الجهاد بكل المجالات , جهاد النفس ، وجهاد الأعداء ، وجهاد العمل والإعمال ، وجهاد التمكين لدين الله على الأرض ، وفى القلوب والعقول إن النجاح الذي حققه ألنبي (صلى الله عليه وسلم )وال بيته الكرام (عليهم السلام ) (ص3علي ,سعيد إسماعيل ,2009 م) قد أحتل مكانة مرموقة لما بذلوه من عطاء و تضحية من اجل رفعة الأمة الإسلامية ، فهم لعبوا دورا كبيرا في بناء الحضارات كأحد العوامل المؤثرة في العملية التربوية...

از آنجا که جریان اسلام‌شناسی و یا به عبارت صحیح‌تر اسلام پژوهی(1) در غرب، شیعه و منابع شیعی را کمتر مورد توجه قرار داده است؛ در این گفتار مختصر تلاش می‌کنیم تا ضمن ارایه برخی گواهی‌ها و نمونه‌ها از این کم‌توجهی حتی‌المقدور به بررسی علل آن پرداخته، آنگاه مراحل گوناگون شیعه پژوهی در غرب از آغاز تا کنون و عوامل مؤثر بر این مراحل را بازگوییم. بدیهی است که بررسی آراء شیعه پژوهان غربی ضرورتا به منزله رد یا تأیید اولیه و شتابزده آنها نیست، بلکه مراد این است که با دانستن نگاه غربیها نسبت به اسلام و شیعه، بتوانیم به نوعی غرب‌شناسی انتقادی(2) دست یابیم والا نه رد و تکذیب شیعه توسط غربیها باید ما را از درون تهی کند و نه تأیید بی‌جهت ایشان از اسلام به یک معنا امر مهمی است.

اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﺟﺎﺑﺮﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ ﺟﻌﻔﻲ ﻛﻮﻓﻲ« )ﻣﺘﻮﻓﻲ 821 ﻫ.ق(، از اﺻﺤﺎب ﻧﺎﻣـﺪار اﻣـﺎم‬‬‬‫ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ و اﻣﺎم ﺻﺎدقﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ. او از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎی ﺷﻴﻌﻪی اﻣﺎﻣﻴﻪ ﺑـﻮد‬‬‬‫و ﺑﻪ رﺟﻌﺖ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ. ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻪ ﺑﻄـﻮن آﻳـﺎت و اﺣﺎدﻳـﺚ، ﻛـﻪ در‬‬‬‫ﺑﺮﺧـﻲ رواﻳـﺎت و اﻗـﻮال ﻣﻨﻘـﻮل از او ﻧﻴـﺰ ﺗـﺼﺮﻳﺢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ، ﻏﺎﻟﻴـﺎن او را از‬‬‬‫ﭘﻴﺸﻜﺴﻮﺗﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ. ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهی ﻏﺎﻟﻴﺎن از ﻧـﺎم و ﺷﺨـﺼﻴﺖ وی‬‬‬‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺎﺑﺮ ﺟﻌﻔﻲ را ﺷﺒﻪﻏﺎﻟﻲ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و او را از ﻏﺎﻟﻴﺎن ﻧﻴﻤﻪاﻓﺮاﻃﻲ‬‬‬‫ﻣﺤﺴﻮب ﻛﻨﻨﺪ. ﻋﺪهای ﻧﻴﺰ او را ﺑﻪﺻﺮاﺣﺖ ﻏﺎﻟﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ. ﺣـﺎل آﻧﻜـﻪ ﺑـﺎ‬‬‬‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﻞ ﺟﺮح وی ﻧﺰد ﺑﺮﺧﻲ رﺟﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻘﺪم ﺷﻴﻌﻪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ رواﻳﺎت وارده‬‬‬‫در ﻣﺪح وی و اﻗﻮال ﻓﺮﻗﻪﻧﮕﺎران ﻣﺘﻘﺪم ﺷﻴﻌﻪ در رد‪ ‬ﺗﻬﻤﺖ ﻏﻠﻮ‪ ‬از او، و ﻧﻴﺰ دﻗﺖ در‬‬‬‬‬‬‬‫ﻧﻮع رواﻳﺎت وی و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺑﺎﻃﻨﻲ در آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣـﺴﺘﻌﺪ ﺳﻮءاﺳـﺘﻔﺎدهی ﻏـﻼت‬‬‬ ‫اﺳﺖ، ﻣﻲﺗﻮان ﺟﺎﺑﺮ ﺟﻌﻔﻲ را از اﺗﻬﺎم ﻏﻠﻮ‪ ‬ﻣﺒﺮا داﻧﺴﺖ.‬‬‬