کتابخانه مجازی ادبیات

در این نوشتار، در بازخوانی و نقد دیدگاه‌های کلبرگ و مدرسی دربارۀ پیدایش تشیع دوازده‌‌امامی، بر پایۀ روش تاریخی ـ کلامی و با هدف مقایسۀ دیدگاه‌ها و بیان کاستی‌ها و اشتباهات کمترشناخته‌شدۀ این دو، موارد زیر دانسته شد: کلبرگ پیدایش تشیع دوازده‌امامی را «انتقال از امامیه»، و مدرسی «تکامل تدریجی مکتب تشیع» خوانده است. هر دو، تاریخ آن را تقریبا همسان، نیمة قرن چهارم هجری دانسته و در این‌باره به موارد انعکاس اندیشة «دوازده امام» در متون کهن استناد کرده و دچار اشتباهاتی بعضا فاحش شده‌‌اند؛ چنان‌که هر دو، ثبت عقاید اثناعشری را در برخی متون که کامل به ما نرسیده‌اند، انکار نموده و از ثبت آن در برخی منابع غفلت کرده و دیدگاه‌هایی ناهمگون و گاه متناقض داشته‌اند. افزون بر این، کلبرگ به هم‌پایگی واژة امامیه با اثناعشریه توجه نداشته و مدرسی نیز دچار «تردیدها» و «تعمیم‌ها»ی ناروا، اشتباه در «شناسایی متن و نسخه‌های کهن یک روایت» و «بی‌دقتی در فهم اصطلاحات مهدویت» شده است.

این مقاله در صددد است با رویکردی توصیفی - تحلیلی به بررسی روایاتی در منابع شیعیی بپردازد که از چگونگی روبروشدن شیعه با ظهور منجی موعود علیهم السلام و جایگاه آنان در دوران حکومت جهانی آن حضرت خبر می دهند. بر اساس این پژوهش ، شیعیان در دوران غیبت ، با پشت سر گذاشتن امتحان های مختلف و دشوار ، زمینه سازان ظهور شده و اولین و مهم ترین یاران موعود منتظ علیهم السلام خواهند بود . اختلافات داخلی آنان ظهور آن حضرت بر طرف شده و آنان بر حسب لیاقت خود در حکومت آن حضرت نقش های اساسی خواهند داشت عالم نمایان دروغ گو مهم ترین عامل انحراف جامعه شیعی هستند که حضور حضرت مهدی علیهم السلام فتنه های آنان پایان می یابد

علوم ائمه ع به شیوه های گوناگونی در دست رس آنان قرار می گیرد. یکی از این شیوه ها، شهود برخی حقایق پنهان از دیگران است . این مقاله سعی کرده است به شیوه توصیفی ـ تحلیلی به گردآوری و تحلیل روایاتی بپردازد که به این شیوه مربوط است . پاسخ به این سوال اصلی ، هدف این نوشتار است که آیا شواهد روایی ، وجود این شیوه علم آموزی را برای ائمه ع تایید می کند و آیا می توان مصادیقی از علم شهودی ائمه ع را بر اساس روایات شناسایی کرد؟ خبردار شدن از ایمان و کفر افراد به هنگام دیدن آنان ، مشاهده اعمال مردم در عمود نورانی و دیدن ملکوت آسمان ها و زمین ، مهم ترین محورهایی است که در این موضوع ، از روایات استخراج شده است . از شواهد موجود در این روایات ، این گونه برداشت می شود که این علوم از طریق شهود در اختیار ائمه ع قرار می گرفته است