کتابخانه مجازی ادبیات

مناقب و فضائل اهل بیت علیهم السلام بخش قابل توجهی از میراث حدیثی ما را تشکیل‌ می‌دهند.نگارندگان و مؤلفان بسیاری در تاریخ اسلام،با انگیزه‌های مختلف در این‌ عرصه قلم زده‌اند.کوشش نگارندگان مناقب و فضائل اهل بیت علیهم السلام،پیدایش سبک‌های‌ متنوع و متعدد تألیفی را به دنبال داشته است.نگاهی به گزارش‌های تاریخی موجود نشان می‌دهد که در دهه‌های آغازین تاریخ اسلام،به دلیل وجود پاره‌ای مشکلات و موانع‌ سیاسی و اجتماعی،نگارش و تألیف در زمینهء مناقب و فضائل اهل بیت علیهم السلام از رونق‌ چندانی برخوردار نبوده است،اما با گذشت زمان و دگرگونی شرایط،نگارش کتاب‌ها و رساله‌ها در این حوزه،رشد چشمگیری یافته است.متأسفانه بسیاری از آثار نگاشته‌شده‌ در این عرصه به دلایل مختلف،در گذر زمان،از میان رفته و امروزه تنها شمار اندکی از آن کتب و رسائل در دست ماست.

بخش قابل توجهی از میراث حدیثی ما را روایات مناقب و فضایل تشکیل می دهند. در این دسته روایات، از برتری و یکه تازی یک فرد یا گروه بر دیگر افراد یا گروه ها در یک یا چند زمینه سخن به میان آمده است. عقل سلیم و فطرت پاک انسانی همواره به برتری و تقدم افضل بر مفضول حکم رانده است. از این رو، تکاپو بر سر طرح فضایل و مناقب از دهه های آغازین اسلام، در گفت و شنودها به چشم می خورد. از آنجا که موضوع فضایل و مناقب بستر مناسبی برای پیدایش جعل و وضع بوده، این پدیده ناگوار بخشی از میراث حدیثی این حوزه راه آلوده ساخته است. نگارندگان و مولفان بسیاری در تاریخ اسلامی، در زمینه مناقب و فضایل اهل بیت (ع) و مثالب دشمنان آنها قلم زده اند. در نتیجه، در عرصه مناقب نگاری نیز، همچون دیگر عرصه ها، با تنوع و تعدد گونه های تالیف روبه رو هستیم. در بحث مناقب و فضایل، جنبه های گوناگون مناقب فردی (ذاتی یا اکتسابی)، گروهی، قبیلگی، ملیتی و ... مطرح شده است. در این پژوهش به بحث و گفتگو درباره موضوعات فوق خواهیم پرداخت.