حکومت هاي نوظهوري هستیم که از اوضاع پیش آمدة بعد از مرگ ایلخان ابوسعید استفاده ، کردند و دو لت تشکیل دادند؛ که سربداران غرب خراسان تا 783 ، سادات مازندران تا 794 سادات گیلان تا 772 ، کارکیا در لاهیجان تا 1060 ، از جمله این دولت ها هستند ، که عموماً داعیه داریشان با تمایلات تشیع صوفیانه همراه بود و هریک در تحول اوضاع سیاسی و فکري زمانه مؤثر بودند . اما در این میان نقش دولت سربداران به واسطه وسعت قلمرو و حضور فعالتر و مؤثرتر در فرایند تحول مبانی مشروعیت حکومت و عرضه الگوي مشروعیتی متفاوت از آن چه در آنزمان وجود داشت، یعنی تکیه بر تشیع و تصوف، داراي اهمیت ویژه اي است . در این مقاله ، با استفاده از منابع تاریخی و سیاسی جدید و قدیم، سعی شده است ضمن توصیف تلاش هاي دولت سربداري جهت کسب مشروعیت و عرضه الگوي مشروعیت ساز جدید ، علت عدم دستیابی آن دولت به یک الگوي واحد مورد توافق جناح هاي مختلف بیان شود . به زعم ما علت عدم وجود نطریه سیاسی مشخص در جناح سربداري و آر مان گرایی افراطی جناح شیخیان از یک طرف و اوضاع پیچیده سیاسی زمانه ، بخصوص ظهور تیمور ، از طرف دیگر ، عوامل اصلی این عدم توفیق هستند؛ بدیهی است در این مسیر توجه به اوضاع سیاسی زمانه و عطف توجه به تقارن و تباین تشیع و تصوف از نخستین دوره تاریخیشان تا برآمدن سرب داران، در شناخت نا کا می دولت سربداري در بکار گرفتن یک الگوي مشروعیت ساز واحد مورد توافق همه جناح ها و نهایتاً استقرار یک سامان سیاسی پایدار، راهگشا بوده است.

منابع مشابه بیشتر ...

626118cc57bba.JPG

الحقبة التأسیسیة للتشیع الاثني عشري: حوار الحدیث بین قم وبغداد تألیف الدکتور أندرو ج. نیومان؛ عرض ودراسة

علی زهیر هاشم الصراف

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.