قرن چهارم هجري، به علت ظهور فقها و متكلمين بزرگ شيعي و نيز روي كار آمدن دولتهاي شيعي چند و هم كاهش اقتدار خلافت عباسي-بزرگترين حامي جهان تسنن-يكي از ادوار درخشان و مشعشع تاريخ تشيع به شمار مي رود. قبل از اين عصر، مذهب تسنن، بر جهان اسلام غلبيت داشت. اما در قرن چهارم با پيدايش دولتهاي شيعي: آل بويه، مصر، حمدانيان زيديه يمن، علويان طبرستان و ... جريان به سود مذهب تشيع ورق خورد كه بر اثر آن نفوذ شيعه در همه جا فراگير گرديد. پيدايش دولتهاي شيعي ونيز تلاش و كوشش بي وقفه علما شيعي، دو عامل مهم و اساسي در گسترش و توسعه تشيع در اين برهه از زمان به شمار مي رود. فعاليتهاي فقها و متكلمين شيعه به اشكال مختلف به صورت: جمع آوري احاديث، تربيت شاگردان، تدوين فقه و كلام، مبارزه با بدعت ها و انحرافات فكري، تاسيس حوزه ها و مراكز علمي، بهره برداري از امكانات دولتي، تاسيس مساجد و برگزاري مراسم شيعي ... خودنمايي نمود. نظر به اهميت اين موضوع، پژوهش حاضر بر آن است تا نقش و جايگاه متكلمين و فقها را در اين رابطه، مورد بررسي و مطالعه قرار دهد.

منابع مشابه بیشتر ...

5a143c33be72d.JPG

تعیین ارتباط بین حکومت سربداران و علما (صوفیه ، فقها ) با آموزه های شیعی و عرفانی

محمدرضا آقاجانی, مهتاب عشقی عراقی, همایون عرب, احمدرضا واثق

حکومت سربداران اولین حکومت مردمی شیعه در ایران محسوب می شود این حکومت براي اولین بار پس از سال ها برقراري حکومت هاي سنی مذهب و نیز هجوم واستیلاي مغول بر ایران، در محدوده قلمرو خود مذهب شیعه را رسمیت بخشیدند. قیام سربداران را یک نهضت موفق و اثرگذار شیعه معرفی می کنند که امراي آن توانستند در مدت کوتاه حکومتشان، آبادانی هاي بسیاري به بار آورند و تا حد زیادي خرابی هاي دوران مغول را جبران کنند. آنان به فکر بهبود زندگی مستضعفین و وستم دیدگان شهري و روستایی بودند و دراین زمینه موفقیت هاي خوبی به دست آوردند و در شهر سبزوار پایتخت حکومتشان سکه هاي دوازده امامی را ضرب کردند. راه آنها بعدها توسط حکومت قدرتمند صفویه دنبال شد ومذهب شیعه در همه کشور، رسمیت پیدا کرد. سربداران ابتدا از نفوذ عالمان صوفیه استفاده کرد و به حکومتش قوام داد درچنین محیطی، عالمان تنها راه حفظ این حکومت و نیز ترویج مذهب تشیع واقعی بودند. بنابراین، هم حکومت براي حیات خود به عالمان نیاز داشت و هم عالمان به منظور ترویج تشیع به حکومت سربداران نیاز داشتند. نوع تحقیق با توجه به هدف، کاربردي و از نظر ماهیت و روش توصیفی همبستگی می باشدکه بااستفاده ازمطالعات میدانی به بررسی وضعیت موجود پرداخته است. براي گردآوري داده هااز پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد.پایایی پرسش نامه 0/85 از طریق آلفای کرانباخ بدست آمده، داده ها بوسیله نرم افزار spss و با استفاده از آزمون های کلموگروف اسمیرنوف،پیرسون،رگرسیون خطی و Anova تجزیه و تحلیل شدند و نتایج نشان داد که : بین حکومت سربداران و فقها رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد. بین حکومت سربداران و صوفیه همبستگی مثبت وجود دارد. بین حکومت سربداران و آموزه هاي شیعی و عرفاتی رابطه وهمبستگی مثبت وجود دارد.

5a129e76a4dc8.JPG

نقش نهضت سربداران در گسترش مذهب تشیع

جواد خاتمی سبزواری, محدثه ترابی دلوی, افسانه نخعی پور

نهضت شیعی سربداران که پس از مرگ ابوسعید، آخرین ایلخان مغول شکل گرفت، از جمله رخدادهاي مهم و تأثیرگذار در طول تاریخ سرشار از فراز و نشیب ایران ا ست . در ایران زمین که بسیاري از مردمان آن از دیرباز دلبستۀ خاندان علی (ع) بودند، تشیع روزبه روز بر گسترة نفوذ خویش می افزود و در خراسان نیز که از سالیانی بسیار دور پایگاه عمدة تشیع بود، این روند شدتی دوچندان یافت؛ از این رهگذر، عالمی به نام شیخ خلیفه و در پی او شاگرد نامدارش، شیخ حسن جوري، به تبلیغ مرام خویش که الهام گرفته از تشیع و تا اندازه اي مکاتب عرفانی بود پرداختند . اوج فعالیت اینان در منطقۀ سبزوار بود . شیخ حسن جوري کوشید تا پیروان خویش را متحد نماید . زمینه براي قیام علیه ظلم ستیزي مغول، منتظر یک جرقه بود . رفتار ناهنجار ایلچیان مغول، کاسۀ صبر را لبریز و زمینۀ ایجاد نهضت را فراهم ساخت و از جمله ویژگی هاي این نهضت : مذهب تشیع، بیگانه ستیزي، مسألۀ مهدویت، حکومت غیرموروثی و بعد مردمی این قیام است . رفتار متواضعانۀ برخی از امیران سربدار با مردم، که عاري از هرگونه تشریفات بود، فاصله و حجاب بین حکومت و مردم را کاست و اعتقاد به ظهور امام زمان(ع)، ارتباط امیران سربدار با علماي شیعی، به ویژه خواجه علی مؤید با شهید اول، ضرب سکههاي شیعی، از جمله اقدامات مؤثر در گسترش مذهب تشیع بود؛ اقداماتی که الگویی براي شکلگیري قیامهایی در سایر شهرها همچون مازندران، کرمان و سمرقند و... گردید.