کتابخانه مجازی ادبیات

جستاری که در پی می آید، تلاشی است در بازنمود نقش کارکردگرایانه باورداشت آموزه مهدویت در نظام اخلاقی تمدن. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی سامان یافته و بر حسب دستاورد یا نتیجه تحقیق، از نوع توسعه ای ـ کاربردی و از لحاظ هدف تحقیق، از نوع اکتشافی و به لحاظ نوع داده های مورد استفاده، تحقیقی کیفی است. در این جستار، ضرورت شناسی کاوش در این موضوع که در حقیقت مشخص کننده نقطه و یا جهتی است که این گفتمان باید متوجه آن باشد، یا در مسیر آن حرکت کند نیز مورد اهتمام قرار گرفته است. نتایج تحلیل و ترکیب داده های جمع آوری شده نشان می دهد که «انگیزش دهی متعالی به رفتارها و ارتقای سطح نیازها و انگیزه ها»، «فائق آمدن بر بحران معناداری زندگی»، «ایجاد مکانیسم کنترل اجتماعی؛ پیشگیری خودآگاهانه از ناراستی ها»، «سامان یابی رویکردها و سازوکارهای اخلاقی» و «مسئله آفرینی در نظام اخلاقی تمدن»؛ از جمله موارد مهم در کارکردهای اخلاقی باورداشت آموزه مهدویت در تمدن اسلامی است. افزودنی است در این پژوهه به بیش از پنجاه مسئله قابل تامل در پیوند آموزه مهدویت و نظام اخلاقی در تمدن اسلامی اشاره شده است.

مقاله پیش رو، به حوزه فلسفه مهدویت پژوهی اختصاص دارد که یک حوزه بیرونی، بنیادی و درجه دو است؛ همان حوزه ای که کمتر در دستور کار پژوهش گران مهدوی قرار گرفته است و کمتر درباره آن، غور و کنکاش عالمانه صورت می گیرد. در این نوشتار، ابتدا به ماهیت و چیستی فلسفه مهدویت پژوهی می پردازیم و در ادامه به ساختار و منظومه مسائل آن مبادرت می کنیم. در قسمت بعدی ضمن بیان ماهیت و هویت حوزه معرفتی مهدویت پژوهی با درافکندن حوزه های مختلف معرفتی نظیر «مقوله علم»، «مقوله رشتگی»، «مقوله میان رشتگی» و «مقوله گرایش» دور نمایی از گونه گونی حوزه های معرفتی و تطبیق مهدویت پژوهی با آن ها را به تصویر می کشیم. در نهایت و فرجام مقال، تنها یکی از آن مقولات دانشی که «علم» باشد را به میان کشیده، با ارائه تعریف حداقلی و حداکثری از آن و تطبیق مهدویت پژوهی به اثبات علم بودن مهدویت پژوهی با تعریف حداقلی علم رای می دهیم و جواز اضافه «فلسفه» را بر مهدویت پژوهی اعلان می کنیم.