5df7c140db430.JPG

جایگاه حدیث غدیر در راهبردهای بزرگان امامیه در قرن چهارم هجری قمری/دهم میلادی

در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری در اﺧﺘﯿﺎر اﻣﺎﻣﯿﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. از ﺳﻮﯾﯽ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻋﻘﯿﺪﺗﯽ اﻣﺎﻣﯿـﻪ، زﻣﯿﻨﻪای ﺑﻪ دﺳﺖ داد ﺗﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻣﺎﻣﯿﻪ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ، ﺑﻪ دﻓﺎع ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ از دﯾﻦ و ﻣﺬﻫﺐ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮی روشﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن، اﻣﮑﺎن ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﺬﻫﺐ و ﺣﻞّ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪد ﺷﯿﻌﯿﺎن را ﻓـﺮاﻫﻢ آورﻧـﺪ. در اﯾـﻦ ﻣﯿـﺎن، ﺣـﺪﯾﺚ ﻏﺪﯾﺮ، ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻬﻤﯽ را در راﻫﺒﺮدﻫﺎی اﻣﺎﻣﯿﻪ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﺮد. روﯾﮑﺮد داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻣﺎﻣﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻏـﺪﯾﺮ، ﻧﺎﺷـﯽ از اﻫﻤﯿـﺖ و ﺟﺎﯾﮕـﺎه ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﺎﻣﺖ و ﻧﺺ در ﻓﻬﻢ ﺷﺮﯾﻌﺖ و ﻃﺮﯾﻘﻪ ﻇﻬﻮر و ﺑـﺮوز آن در ﺳﯿﺎﺳـﺖ و ﻣﻨﺎﺳـﺒﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﻣـﺮدم و ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮ از ﻫﻤـﻪ، ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ آن ﺑﺎ ﻫﻮﯾﺖ ﺗﺸﯿﻊ ﺑﻮد. ﺑﺎزﺧﻮرد اﯾﻦ اﻣﺮ، اﻓﺰاﯾﺶ اﻋﺘﺒﺎر و ﻫﻮﯾﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺷﯿﻌﯿﺎن و ﺣﻞّ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺴﺎﺋﻞ داﺧﻠـﯽ آﻧـﺎن ﺑﻮد؛ اﻣﺮی ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺎن اﻣﺎﻣﯿﻪ اﻋﻢ از داﻧﺸﻤﻨﺪان، رﺟﺎل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و دوﻟﺘﻤـﺮدان در آن ﻣﺸـﺎرﮐﺖ ﻓﻌـﺎل داﺷـﺘﻨﺪ و ﻣﯿﺮاﺛـﯽ ﻋﻈـﯿﻢ از ﺗﻼش ﻓﮑﺮی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻧﺎن در اﺧﺘﯿﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻣﺮوز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ، ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎی اﻣﺎﻣﯿـﻪ در راﺳﺘﺎی ﺗﺒﯿﯿﻦ آﻣﻮزهﻫﺎی ﺷﯿﻌﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ، ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﺣﺪﯾﺚ ﻏﺪﯾﺮ ﻣﯽﭘﺮدازد و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن را ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ. روش ﭘﮋوﻫﺶ، ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ- ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و اﺳﻨﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺂﺧﺬ اﺳﻼﻣﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

منابع مشابه بیشتر ...

5e1a05a2d948e.JPG

راهبرد شیعیان در مواجهه با نهادهای قدرت در دو قرن پایانی خلافت عباسی

محمدطاهر یعقوبی

دو قرن پایانی خلافت عباسیان، دوره‌ای همراه با تحولات مهم و هم‌چنین متفاوت برای شیعیان بود. از نیمه قرن پنجم، بخش مهمی از سرزمین‌های اسلامی زیر سلطه سلجوقیان و سپس خوارزمشاهیان قرار گرفت. سلجوقیان پیرو و مدافع اهل‌سنت بودند، اما روابط آن‌ها با خلافت عباسی فراز و نشیب‌های زیادی داشت. خوارزمشاهیان نیز خود به عنوان یک مدعی در برابر خلافت ظاهر شدند. شیعیان به عنوان یک گروه تاثیرگذار و نقش‌آفرین در عرصه فرهنگ و سیاست، در مواجهه با دو نهاد سلطنت و خلافت چه نقشی داشتند و چه راهبردی در پیش گرفتند؟ تبیین مواضع و نقش شیعیان، موید این نکته است که آن‌ها در این مقطع در مواجهه با قدرت، استراتژی مشخص داشتند و رویکرد آن‌ها، تعامل با نهادهای قدرت و مشارکت در قدرت سیاسی برای حفظ امنیت و توسعه مسیر پیشرفت برای مکتب تشیع بوده است.

5e0247f5253ed.JPG

اصول و ارزش های اخلاقی در نهاد خانواده بر اساس آموزه های وحیانی و سیره اهل بیت (ع)

مریم سعیدیان جزی

مقوله اخلاق یکی از بدیهی ترین و مهم ترین و کاربردی ترین مقولات، در مباحث مرتبط باعلوم انسانی به شمار می رود. دین اسلام به مقوله اخلاق نگاه بنیادی و سیستمی دارد و ارزش های اخلاقی پیوندی ناگسستنی با دین دارند. در نظام اخلاقی اسلام، آموزه های وحیانی غایتمند و مبتنی برعمل گرایی و واقع نگری هستند؛ چون نقش سازنده ای در تزکیه و تربیت انسانی دارند. همچنین این آموزه ها مدعی یک نظام وارده معرفتی و اخلاقی هستند که در موضوع و روش و غایت بی بدیل و یکتاست. مقوله اخلاق در اندیشه اسلامی، ازدواج و نهاد خانواده را تابع نیازها و استعدادها و غایات خلقت و امری ضروری و مبتنی بر اراده و خواست الهی می داند؛ همچنین جایگاه حیاتی آن را در فرایند تکوینی و تربیتی بشری به رسمیت می شناسد. در اسلام، ارزش های اخلاقی دارای مراتب و اولویت هستند. این مهم، به ویژه در حیطه ارزش های اخلاقی خانواده، از بزرگ ترین وجوه تمایز نظام اخلاقی اسلام به شمار می رود. اصول اخلاقی خانواده همسو با نظام معرفتی و گزاره های دینی و فقهی بوده و ضامن اجرا و تحقق اهداف شریعت است. خانواده کانون عواطف و تربیت بوده و بهترین ابزار تحقق رسالت آن اخلاق است. از این منظر، اصول و گزاره های اخلاقی در طیف فرایندی دوسویه و پویا، سبب نهادینه کردن ارزش ها و رشد اخلاقی می شوند. در آموزه های اسلامی، توصیه های اخلاقی به بهترشدن روابط و استحکام خانواده کمک می کند و مقوّم و مصلح آن خواهد بود. حال این مقاله برآن است تا با استفاده از معارف الهی که در آموزه های وحیانی و سیره اهل بیت(ع) آمده است، این موضوع را بررسی کند. واژه های کلیدی اخلاق، خانواده، حقوق، آموزه های وحیانی، سیره اهل بیت(ع).

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

625820ac5538c.JPG

بررسی زمینه‌ها، انگیزه‌ها و نقش عبدالرحمن بن ملجم مرادی در شهادت امام علی علیه السلام

مریم سعیدیان جزی

این تحقیق به بررسی و بازسازی نقش عبدالرحمن بن ملجم مرادی و عوامل اثرگذار در مسئله شهادت امام علی (ع) می‌ پردازد و نقش فرهنگ قومی، نظام اجتماعی و طبقات اثرگذار را در شکل‌گیری و جهت‌دهی تحولات تاریخ صدر اسلام برجسته می‌ سازد. بر اساس تحقیق روشن می‌ گردد؛ مخالفان امام علی (ع) ائتلاف کرده و در مسئله توطئه و ترور آن حضرت وفاق داشتند. ظهور خوارج و تعامل آنها با این گروه فرصتی را فراهم آورد تا جبهه مخالفان قوت بیشتری بگیرد و ترور آن حضرت توسط ابن ملجم صورت بگیرد. او در انجام این امر مصمم و آگاهانه عمل کرد. ابن ‌ملجم شخصیتی برخاسته از نظام قبیله‌ ای، فرهنگ بدوی و کج‌ اندیشی دینی بود. مواضع و عملکرد او و جریان ائتلافی در مسئله شهادت امام علی (ع) در راستای این تفکر قرار داشت. در پژوهش‌‌های انجام شده تنها برخی روایت‌‌های تاریخی مرتبط با ابن ملجم بررسی شده و خالی از تحلیل انتقادی یا ارزیابی سندی و محتوایی است. هم چنین در این تحقیقات متغیرهای اثرگذار در مسئله شهادت امام علی (ع) مورد غفلت واقع‌ شده و آن را ناشی از خشونت و تزلزل اخلاقی و اجتماعی ابن ملجم و گرایش‌های افراطی وی می‌ دانند. در این جستار روش تحقیق تاریخی است و با مراجعه به منابع، روایت‌‌های موجود درباره نقش ابن ملجم در مسئله شهادت امام علی (ع) و عوامل و متغیر‌های موثر در این زمینه صورت‌ بندی، مستند سازی، تبیین، ارزیابی و تحلیل انتقادی می‌ گردد.

تاریخ/تاریخ معصومان(ع)/امام علی(ع)
مقاله
5e0247f5253ed.JPG

اصول و ارزش های اخلاقی در نهاد خانواده بر اساس آموزه های وحیانی و سیره اهل بیت (ع)

مریم سعیدیان جزی

مقوله اخلاق یکی از بدیهی ترین و مهم ترین و کاربردی ترین مقولات، در مباحث مرتبط باعلوم انسانی به شمار می رود. دین اسلام به مقوله اخلاق نگاه بنیادی و سیستمی دارد و ارزش های اخلاقی پیوندی ناگسستنی با دین دارند. در نظام اخلاقی اسلام، آموزه های وحیانی غایتمند و مبتنی برعمل گرایی و واقع نگری هستند؛ چون نقش سازنده ای در تزکیه و تربیت انسانی دارند. همچنین این آموزه ها مدعی یک نظام وارده معرفتی و اخلاقی هستند که در موضوع و روش و غایت بی بدیل و یکتاست. مقوله اخلاق در اندیشه اسلامی، ازدواج و نهاد خانواده را تابع نیازها و استعدادها و غایات خلقت و امری ضروری و مبتنی بر اراده و خواست الهی می داند؛ همچنین جایگاه حیاتی آن را در فرایند تکوینی و تربیتی بشری به رسمیت می شناسد. در اسلام، ارزش های اخلاقی دارای مراتب و اولویت هستند. این مهم، به ویژه در حیطه ارزش های اخلاقی خانواده، از بزرگ ترین وجوه تمایز نظام اخلاقی اسلام به شمار می رود. اصول اخلاقی خانواده همسو با نظام معرفتی و گزاره های دینی و فقهی بوده و ضامن اجرا و تحقق اهداف شریعت است. خانواده کانون عواطف و تربیت بوده و بهترین ابزار تحقق رسالت آن اخلاق است. از این منظر، اصول و گزاره های اخلاقی در طیف فرایندی دوسویه و پویا، سبب نهادینه کردن ارزش ها و رشد اخلاقی می شوند. در آموزه های اسلامی، توصیه های اخلاقی به بهترشدن روابط و استحکام خانواده کمک می کند و مقوّم و مصلح آن خواهد بود. حال این مقاله برآن است تا با استفاده از معارف الهی که در آموزه های وحیانی و سیره اهل بیت(ع) آمده است، این موضوع را بررسی کند. واژه های کلیدی اخلاق، خانواده، حقوق، آموزه های وحیانی، سیره اهل بیت(ع).

علوم/علوم اخلاقی
مقاله