یکی از خاورشناسان شیعه پژوه معاصر، اتان کلبرگ (Etan Kohlberg) است. وی در مقاله‌ای با عنوان «برخی دیدگاه‌های شیعه امامیه درباره مساله تقیه» با رویکردی روایی-تاریخی به تبیین رویکرد امامیه درباره مفهوم تقیه پرداخته است. مباحث او در این زمینه، طیفی از مسائل روایی-کلامی و تاریخی را شامل می‌شود که از آن جمله می‌توان به تاثیرات آموزه تقیه بر حدیث شیعه و مرزبندی اخباریان و اصولیان اشاره کرد. او در تحلیلی خودساخته، حرمت به کارگیری تقیه را در برخی مناسک ناشی از حس تمایزطلبی ائمه-علیهم السلام- برآورد کرده است. در مقام نقد و بررسی این مقاله، ابتدا انتقادات مخالفان نسبت به امامیه در بوته نقد قرار گرفته، سپس دیدگاه‌های کلبرگ و ادعاهای وی با نگاهی روایی-کلامی به داوری گذاشته شده است؛ به گونه‌ای که اثبات می‌شود، برخلاف دیدگاه نویسنده، تعارضی در رویکرد امامیه نیست به اصل تقیه وجود نداشته، التزام یا عدم پایبندی به آن در شرایط مختلف، متفاوت بوده است. در پایان نیز اثبات خواهد شد که روایات مرتبط با وجوب تقیه، با تمایزات فرقه‌ای ارتباطی نداشته، بلکه تابع مصالح و مفاسدی بوده که نویسنده از آن‌ها غافل بوده است. 

منابع مشابه بیشتر ...

6261147d3f4a0.JPG

بازخوانی و نقد دیدگاه‌های کلبرگ و مدرسی طباطبایی دربارۀ پیدایش تشیع دوازده‌امامی

حامد منتظری مقدم

در این نوشتار، در بازخوانی و نقد دیدگاه‌های کلبرگ و مدرسی دربارۀ پیدایش تشیع دوازده‌‌امامی، بر پایۀ روش تاریخی ـ کلامی و با هدف مقایسۀ دیدگاه‌ها و بیان کاستی‌ها و اشتباهات کمترشناخته‌شدۀ این دو، موارد زیر دانسته شد: کلبرگ پیدایش تشیع دوازده‌امامی را «انتقال از امامیه»، و مدرسی «تکامل تدریجی مکتب تشیع» خوانده است. هر دو، تاریخ آن را تقریبا همسان، نیمة قرن چهارم هجری دانسته و در این‌باره به موارد انعکاس اندیشة «دوازده امام» در متون کهن استناد کرده و دچار اشتباهاتی بعضا فاحش شده‌‌اند؛ چنان‌که هر دو، ثبت عقاید اثناعشری را در برخی متون که کامل به ما نرسیده‌اند، انکار نموده و از ثبت آن در برخی منابع غفلت کرده و دیدگاه‌هایی ناهمگون و گاه متناقض داشته‌اند. افزون بر این، کلبرگ به هم‌پایگی واژة امامیه با اثناعشریه توجه نداشته و مدرسی نیز دچار «تردیدها» و «تعمیم‌ها»ی ناروا، اشتباه در «شناسایی متن و نسخه‌های کهن یک روایت» و «بی‌دقتی در فهم اصطلاحات مهدویت» شده است.

625bb003d4105.JPG

مرويّات أهل البيت (ع) من كتب أخبار المدينة

احمد خامه یار

تحتوي مصادر حديث الشيعة على كمٍّ كبير بل هائل من تراث أئمة أهل البيت (عليهم السلام) وما رُوي عنهم، ولكنّ نعلم أن رواياتهم وأخبارهم ليست منحصرة في مصادر الشيعة فقط، والباحث في تراثهم (عليهم السلام) يجد في ثنايا مصادر التراث الإسلامي القديمة بمختلف مواضيعها، كالفقه والحديث والسيرة والتاريخ، مرويات كثيرة أخرى عن أئمة أهل البيت (عليهم السلام).

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

62541b0a6e1d9.JPG

الگوهای مدیریت بحران در سیرۀ ابناء‌الرضا(ع): مطالعۀ موردی بحران مشروعیت خلافت

یحیی میرحسینی

بحران، رویدادی غیرمنتظره و گاه فزاینده است که مشکلاتی را بر جامعه تحمیل کرده و حالتی حاد و بی‌ثبات برای افراد و یا کل جامعه ایجاد می‌کند که رفع و دفعِ آن نیازمند اقداماتی اساسی است. در تاریخ امامت شیعی، سال‌های203 تا260 ق به رهبری و سرپرستی ابناء الرضا؟عهم؟ اختصاص دارد. خُلفا با اتخاذ برخی سیاست‌ها در مقام مشروعیت‌بخشی به خلافت خود و ابطال حقِّ ائمه؟عهم؟‌‌‏‌‌‌‏‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌ برآمدند که البته، ابناء الرضا؟عهم؟ _ با تدابیر خاص و اتخاذ برخی تصمیم‌ها _ توانستند از تحقّق این امر جلوگیری کنند. در این مقاله که با روش توصیفی _ تحلیلی سامان یافته، مجموعه اقدامات و اصول مدیریتی ائمهٔ متأخر شیعه؟عهم؟‌‌‏‌‌‌‏‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌‌‌‏‌ برای پیش‌گیری از بحران و آمادگی رویارویی با آن و همچنین ارایهٔ راهکارهای مقابله‌ای و بازدارنده _ در سه مرحلهٔ «قبل از وقوع بحران‌»، «هنگام وقوع بحران» و نیز «پس از وقوع بحران» _ معرفی و دسته‌بندی شده است؛ اصول و اقدماتی که در عصر حاضر نیز می‌توانند مورد توجه و اتباع باشند.

تاریخ/تاریخ عمومی/از سال 132-260
مقاله