مطالب عرضه شده در اين كتاب چنين است: احاديث امام حسين از پيامبر؛ زمان ولادت، نام، كنيه ، لقب، سخنان رسول خدا در حق حسنين و مواردى از توجه آن حضرت به ايشان، فضائل اهل كساء و نزول آيه تطهير در باره ايشان، مناقب و سخنان امام حسين (ع)، مناسبات حسنين (ع)، مكارم اخلاق امام و سرودههاى آن حضرت، پيشگويى شهادت امام او، گزارش بخشهايى از حادثه كربلا و مقتل امام حسين به روايت دينورى، گزارش حوادث غير طبيعى پس از شهادت آن حضرت، عقوبت قتله و مراثى كه در كتب ديگر نيامده است. نقل روايات مناقب و فضايل امام سوم شيعيان پرداخته و همانند ديگر مقاتل به شرح واقعه كربلا مىپردازد. سبك كتاب حديثى است و مؤلف، سلسله اسناد هر روايت را ذكر كرده و مجموع مطالب خود را در قالب 248 روايت (به شمارش محقق كتاب) آورده است. البته بخش اصلى مقتل و حوادث روز عاشورا را از كتاب اخبار الطوال دينورى نقل كرده است. منبع ديگر وى طبقات ابن سعد است. كتابهاى متاخر شيعه مانند شرح احقاق الحق مرعشى نجفى مواردى از تاريخ ابن عديم را كه مربوط به زندگانى ائمه مى شده استفاده كردهاند.
ابوالقاسم كمال الدين عمر بن احمد حلبى مشهور به ابن عديم فقيه، مورخ، اديب و شاعر از قبيله بنى عقيل است كه مدتى در عراق و عربستان حكومت كردند. او از خاندانى مشهور در منطقه حلب بپا خاسته و جد اعلايش ابن ابى جَراده از ياران امام على(ع) به شمار مىرود، بنى عقيل به تشيع امامى شهرت دارند ليكن بعدها به مكتب عامه تغيير روش دادهاند و اين مطلب از كتاب ابن عديم، كاملاً مشهود است.
بررسی گزارشهای مرتبط با فضائل اهل بیت(ع) برای شناخت اخبار صحیح و غیرصحیح و تمییز آنها از یکدیگر، بسیار بااهمیت است. در بسیاری از منابع تاریخی و حدیثی، اخبار مناقب اهل بیت(ع) گزارش شده است که باید اعتبارشان بررسی شود. اعتبارسنجی باید با استناد به شواهدی درونی همچون؛ محتوا، راویان و منابع؛ و شواهد بیرونی مانند گزارشهای پیرامونی باشد. این عوامل در هر خبر متغیر و میزان نقش هر یک متفاوت است. «خبر ثعبان» نمونهای از این اخبار است که باید با توجه به شواهد، به درستی آن پی برد. این تحقیق با گردآوری شواهد گوناگون و رجوع به منابع کهن، تلاش میکند درستی «خبر ثعبان» را بررسی کند. تحلیل گزارشها، نشان میدهد که تفاوت موجود در نقلهای خبر، به تنافی آنها منجر نمیشود، بلکه نوعی همپوشانی در آنها مشاهده میشود؛ اما از جنبه اِسنادی، منابع و طرق از قوت لازم برخوردار نیستند. با این حال شواهد پیرامون متن و حاشیه، این ماجرا را باورپذیر در نظر میآورد.
ویلفرد مادلونگ یکی از برجستهترین خاورشناسان شیعهپژوه معاصر است که آثارش در همسنجی با سایر شیعهپژوهان غربی از امتیازهای علمی و روشی بسیاری برخوردار است. اولین مقالۀ مدخل «حسینبن علی علیه السلام» در دایرةالمعارف ایرانیکا در مورد حیات و اهمیت امام حسین علیه السلام در شیعه، توسط وی نگاشته شده است. در این پژوهه با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و نقد مقالۀ مادلونگ پرداخته شده است. برایند بررسی و نقد گزارش وی، خصوصا در مورد شیوۀ استفاده از منابع در روایت رخدادهای پیرامون صلح و تدفین امام مجتبی علیه السلام و برخی از مواضع حضرت اباعبدالله علیه السلام است. مادلونگ در مقالۀ خود، صرفا به نقل مبتنی بر منابع بسنده نکرده و در بسیاری از موارد، برداشتها و تحلیلهای شخصی خود را نیز ارائه کرده است.