کتابخانه مجازی ادبیات

ساختار كتاب با مقدمه مؤلف آغاز شده و مطالب در سه فصل ارائه گرديده است. نويسنده نخست، فهرستى از سخنان امام على( ع) كه پيرامون امام، رهبر، خليفه، مسئول و زمامدارى مسلمانان است، را ذكر كرده، آن‏گاه، موضوع مهدويت در اسلام و پيش‏گويى از ظهور و قيام حضرت مهدى( عج) و تحقق يافتن حكومت جهانى اسلام در سايه رهبرى آن حضرت را بررسى نموده است. در ادامه، مشخصات صد و دو تن از علماى اهل سنت كه به وجود مهدى( عج) و ولايتش اقرار كرده‏اند، ذكر شده و مختصرى از تاريخ امام مهدى( عج) نيز به دنبال آن آورده شده است. از نظر مؤلف، امام على( ع) در نهج‏البلاغه، به سه روش به موضوع امام مهدى( عج) پرداخته است: 1- به صورت عام و در ذيل تمام فقراتى كه به نحوى مقام امامت را گوشزد كرده است. 2- در فقراتى كه اخبار غيبى و پيش‏گوى‏هاى از حوادث آخرالزمان مطرح شده است. 3- كلماتى كه مشخصا به امام مهدى( عج) و وجود آن حضرت پرداخته است. سپس در ذيل هر كدام از اين طريق‏ها، فقرات موجود در نهج‏البلاغه آورده شده است. شماره خطبه‏ها و صفحات بر اساس چاپ صبحى صالح مى‏باشد. گزارش محتوا مقدمه ضمن اشاره به حديث نبوى« من مات و لم يعرف امام زمانه...»، به بيان لزوم امام شناسى و التزام به پيروى از مقام امامت پرداخته است. فصل اول، به بررسى موضوع مهدويت در اسلام اختصاص يافته است. نويسنده معتقد است، مسأله مهدويت در اسلام، يكى از اصلى‏ترين پايه‏هاى تداوم اين دين و شرط اساسى پيروزى و حاكميت همه جانبه آيين قرآن بر ديگر آيين‏ها و حكومت‏هاى جهان است؛ زيرا تنها در سايه رهبرى امام دارى شرايط و خليفه معصوم و برگزيده از جانب خداوند است كه اسلام راستين مى‏تواند در سراسر جهان و در ميان توده‏هاى بشرى خودنمايى نموده و وعده الهى مبنى بر پيروزى مستضعفان بر مستكبران عينيّت و تحقق يابد. وى بر اين باور است كه اگر رهبرى كشورها در عصر كنونى را زمامداران لايق عهده‏دار بودند، انواع انحراف‏گرايى مادى و معنوى، فقر و عقب‏افتادگى، ظلم و فساد، اختلافات عقيدتى، اخلاقى، سياسى و اجتماعى ملت‏ها را دچار تفرقه نكرده و آنان را زير سلطه دشمنان و استعمارگران قرار نمى‏داد. در دوم، مهدويت و رهبرى در نهج‏البلاغه مورد بررسى قرار گرفته است. نويسنده معتقد است، نهج‏البلاغه، از عالى‏ترين درجه اعتبار و سند برخوردار بوده و سخنان برگزيده اميرالمؤمنان در اين كتاب، بيانگر اسلام راستين و ترجمان شيوايى از قرآن است. وى توجه به اين نكته را حائز اهميت دانسته كه هر چند در كشمكش‏هاى عقيدتى و مجادله مذهبى ميان شيعه و عامه، خلافت بلافصل اميرالمؤمنين( ع) مورد گفتگو است؛ اما گفتار امام كه به فرموده پيامبر( ص) نمونه انسان كامل، داور عادل و كليد قرآن است، مى‏تواند جدا كننده حق از باطل و معيار و الگويى باشد تا با اتكا به آن، حقيقت و واقعيت روشن گردد. نويسنده، مسأله مهدويت امام دوازدهم و ظهور ايشان در آخرالزمان را از دو جهت سزاوار مطالعه و تحقيق دانسته است. نخست از جهت پيشگويى‏هاى امام( ع)؛ مانند روى كار آمدن بنى‏اميه، حكومت حجاج بن يوسف، سقوط بنى‏اميه، زمامدارى بنى‏عباس، قيام زنج در بصره، فتنه مغول و... كه در گذشته به وقوع پيوسته و مواردى از اين‏قبيل كه مربوط به آينده جهان است؛ همچون خبر از ظهور حضرت مهدى( عج) و قيام جهانى آن بزرگوار كه در آينده به وقوع خواهد پيوست. ديگر، سخنان امام( ع) درباره امامت و رهبرى اهل بيت( ع). سوم، در دو بخشِ خطبه‏ها و حكمت‏ها، اختصاص دارد، به ارائه متن و ترجمه فرازهايى از نهج‏البلاغه كه به پيش‏گويى درباره حضرت مهدى( عج) پرداخته، به همراه بررسى و تحليل آن‏ها. به عنوان نمونه، در خطبه 138 امام( ع) درباره آن حضرت مى‏فرمايد: او هواى نفس را به هدايت و رهنمود الهى برمى‏گرداند، آن هنگام كه مردم هدايت الهى را به خواسته‏هاى نفسانى برگردانند و آن گاه كه مردم قرآن را تفسير به رأى كنند، او آراء و نظريات را به قرآن گرايش دهد. ابن ابى‏الحديد، در رابطه با اين فراز مى‏نويسند: اين كلام، اشاره به امامى است كه در روايات، به او نويد داده شد و در آخرالزمان به دنيا خواهد آمد. نويسنده معتقد است، او به پيش‏گويى اميرمؤمنان( ع) از ظهور و قيام حضرت مهدى( عج) و نقش او در حاكميت هدايت الهى و قرآن به جاى هوا و هوس و رأى و قياس اعتراف نموده است؛ هر چند ولادت حضرت را نپذيرفته و تصريح كرده است كه بعد از اين متولد خواهد شد. در حكمت 147، امام( ع) به اين مطلب تصريح كرده است كه هرگز زمين از كسى كه با حجت و دليل به امر حق قيام كرده و دين الهى را برپا دارد، خالى نخواهد ماند، خواه ظاهر باشد، يا در حال ترس و پنهانى. نويسنده معتقد است كه ابن ابى‏الحديد با توجه به جملات و قرائن موجود در كلام امام( ع)، از جمله« قائم لله بحجه»،« خلفاء الله فى ارضه» و« الدعاه الى دينه» كه جز بر پيامبر( ص) و امام معصوم( ع) بعد از او، بر هيچ مقام و شخصيتى منطبق نمى‏شود، نتوانسته است، دلالت اين قسمت از سخنان آن بزرگوار را بر عقيده شيعه، در مورد امامت و خلافت علنى يازده امام معصوم( ع) و امامت و خلافت توأم با غيبت امام دوازدهم، انكار نموده و با اعتراف به اين كه اين جمله، اعتراف صريح امام( ع)، نسبت به مذهب اماميه است، آن را از جمله نوادرى دانسته كه اخبار نبوى درباره آنان وارد گرديده است.