کتابخانه مجازی ادبیات

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

مذهب شیعه تاریخی به درازای تاریخ اسلام دارد و در طول حیات پیامبر اکرم (ص) و پس از آن، به عنوان جمعیتی ممتاز در جامعه شناخته شدند. مرجعیت به اصطلاح امروزین اگر چه در عصر خود ائمه اطهار(ع) نیز وجود داشته است، اما با آغاز غیبت امام زمان(ع) وارد مرحله جدیدی شد. در طول تاریخ شیعه از آن زمان تا به امروز بزرگان فراوانی به عنوان مرجع شیعیان شناخته شده اند. از جمله کسانی که در دوران معاصر نقش برجسته ای در پیشبرد مکتب شیعه داشته است، بزرگ مرجع شیعه مرحوم آیت الله سید محسن حکیم است.

 كشور كوچك عراق مهد تمدن و علوم شيعي به شمار مي‌آيد كه سابقه‌اي بس طولاني را به خود اختصاص داده است. آنچه در اين نوشتار مي‌آيد، مروري بر پيدايش تشيع در عراق و آشنايي با حوزه‌هاي علميه عراق و نيز انديشمندان معروف شيعي در اين كشور است. بر پايه اين پژوهش، تشيع در عراق به سالياني پيش از ورود اميرالمومنين عليه السلام به كوفه بوده است. كشور شيعي عراق حوزه‌هاي علمي فراواني از جمله حوزه نجف، حله، كوفه و ... را در خود جاي داده بود، چنانكه قيام‌هاي متعدد شيعي در اين كشور نشان از راسخ بودن محبت به اهل بيت پيامبر اكرم(ص) ميان مردم آن بوده است.