یکی از مهمترین و فعالترین و موثرترین حوزهها و مراکز حدیثی در جهان اسلام، بخصوص در زمینه حدیث اهل سنت، حوزه حدیثی نیشابور است که اوج شکوفایی و رونق آن از نیمه قرن سوم تا اواخر قرن ششم بوده است. عوامل مختلفی سبب شکوفایی و رونق حوزه حدیثی نیشابور در جهات مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شده است. از جمله مهمترین آنها میتوان به وجود مدارس و مساجد متعدد و عظیم دینی، وجود کتابخانههای غنی و سودمند، آب و هوای مناسب، وسعت و آبادانی، ورود امام رضا(ع) به آن در سال 200هجری، توجه حاکمان و والیان سلسلههای مختلف به این شهر و عالمان آن، وجود جریانها و گرایشهای مذهبی و کلامی مختلف در آن اشاره کرد. از جمله مهمترین ویژگیها و مشخصههای این حوزه، کثرت کمنظیر روات و محدثان آن، تدوین برخی از مهمترین مجموعههای گرانسنگ حدیثی در حوزه حدیث اهل سنت، تدوین کتابهای حدیثی متعدد در موضوعات مختلف، وجود محدثان برجسته و بزرگ در جهان اسلام، اهتمام شدید بر حفظ سلامت احادیث از آسیب خلط با احادیث ضعیف و غلوآمیز، گرایش به سمت مباحث عقلی و مناظرات کلامی، کثرت سفرهای عالمان و محدثان از نقاط مختلف به این شهر و بالعکس و گرایشهای صوفیانه در این حوزه، اشاره کرد. این مقاله گزارش کوتاهی از فعالیتهای حدیثی این حوزه تا اوایل قرن هفتم است.
این مقاله در صدد نقد نظریه بوکلی درباره روایات دیدارهای امام صادق(ع) با منصور عباسی است. آقای بوکلی، نویسنده مقاله « ریخت شناسی و مفاد بعضی از روایات شیعه امامی » ، بخشی از روایات مربوط به مواجهه امام صادق(ع) و منصور عباسی را که غالبا مربوط به احضار امام به دربار منصور است مورد بررسی قرار داده است. بررسی او تنها مبتنی بر ساختار روایات است. نویسنده تلاش کرده است با این روش به منشا جعل این روایات دست یابد و دیدگاه شیعه امامی درباره ارتباط بین مذهب و قدرت سیاسی را نشان دهد. در مقاله پیش رو ضمن بررسی این روایات، روش آقای بوکلی و دستاوردهای او بررسی شده و نشان داده شده است که روش مبتنی بر ساختار تنها، فاقد کارآیی لازم است و به ویژه برای دستیابی به منشأ جعل یک روایت، شناخت راویان آن ضروری است. در این میان از پدیدههایی چون «تقطیع» و «نقل به معنا» در حدیث، در بررسی ساختار این روایات نباید غفلت نمود. از نظر مفهومی، این گروه از روایات به تنهایی برای بیان دیدگاه سیاسی شیعه کافی نیست.
کتاب بستان الناظرین فی معرفه ائمه الهادین اثر محمد یوسف بیکا که در سال 1119 - 1120 نوشته شده، شرح چهل حدیثی است که نویسنده ضمن آن سعی کرده است به مسائل مختلفی که به تشیع و اعتقادات صحیح او مربوط می شود، بپردازد. در واقع، می توان آن را اثری در معرفی شیعه و ویژگی های آن دانست. نویسنده در نوشتار پیش رو، با ارائه گزارشی از کتاب، محتوای آن را در بوته بررسی قرار داده است.