کتابخانه مجازی ادبیات

عمادالدین نسیمی، از شاعران متعهد شیعی، با عاطفه‌ای صادق و قلمی ساده و روان، اشعاری زیبا و دل‌انگیز در مدح و رثای پیامبر (ع) و اهل‌بیت (ع) ایشان به زبان ترکی سروده است. دیوان ترکی این شاعر نام‌دار ایرانی، بیان‌گر بخشی از فرهنگ و ادبیات این مرز و بوم است که تاکنون از لحاظ علمی به آن توجه نشده و غبار فراموشی هم‌چنان بر صفحات آن سنگینی می‌کند. این پژوهش که اساس آن توصیف و تحلیل است، به تحلیل بن‌مایه‌های شیعی و نقد ادبی دیوان نسیمی می‌پردازد و بدین ترتیب، بخشی از ادبیات و فرهنگ شیعی کشور را معرفی می‌کند که در قالب زبان غیرملی تبلور یافته است. نسیمی در دیوان ترکی، خود را ولایی نامیده و از ولایت و حقانیت اهل‌بیت (ع) سخن گفته و در بیان بزرگی و کرامت پیامبر (ص) و اهل‌بیت: و بیان مظلومیت آنها به ویژه امام حسین (ع)، قلم‌فرسایی کرده است. وی شاعری صوفی است و هنگام سخن از اهل‌بیت (ع)، بیش‌تر از آیات قرآنی و اصطلاحات عارفانه مانند «تجلی»، «وحدت وجود» و «کشف و شهود» استفاده می‌کند. شعر شیعی نسیمی، به دلیل نگرش واقع‌بینانه، بیش‌تر جنبه خطابی دارد و خیال شعری کم‌تر در آن به چشم می‌خورد. هم‌چنین شاعر تحت تاثیر آموزه‌های ادبیات عرفانی، در مدح اهل‌بیت (ع) به تغزل نیز می‌پردازد. غزل او هر چند رنگ و بوی غزل انسانی و زمینی دارد، به دلیل آمیختگی با آیات قرآنی و اوصاف فرازمینی، غزل عرفانی و روحی محسوب می‌شود.

مدح پیامبر(ص)و اهل بیت(ع)در دیوان شعرا جاری است.تبیین اوصاف‌ اهل بیت(ع)با استناد به آیات و روایات،سنتی است که اکثر مدیحه‌سرایان‌ بدان پرداخته‌اند.در میان شعرا بوصیری بخاطر برده‌اش و دیگر سروده‌هایش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است،جایگاهی که شاعران قرون و اعصار را به تقلید واداشته است.بوصیری در دیوان خود با اشاره به آیات قرآن و احادیث،پیامبر را نذیر مبین و افصح من نطق بالضاد معرفی کرده و به حدیث شق القمر و ستون‌ حنانه و حرکت شجر و نطق حجر اشاره می‌کند او در مدح اهل بیت(ع)از کربلا و حدیث کساء وحدیث منزلت و سوره هل اتی و آیه مودتی یاد کرده و حضرت‌ فاطمه را با وصف خیر النساء مدح می‌کند و پابه‌پای شعرای شیعی به مدح اهل‌ بیت می‌پردازد.