پس از معرفی کتاب عصر غیبت و نویسندگان آن، آقای دکتر بارانی به عنوان ناقد اول نکات مثبت کتاب را یادآور شدند و افزودند؛ این که در حوزه کتابی به صورت گروهی تالیف شده، موضوع بسیار مهمی است. نیز موضوع کتاب نقطه عطفی در تاریخ امامیه به شمار می آید و این که سعی شده نگاه تاریخی باشد و از منابع جدید و قدیم استفاده شده، از موارد قوت کار محسوب می شود اما نکته ای که هست این که حجم کتاب در مقایسه با دوره 1100 ساله ای که در برمی گیرد کم است. ایشان در طرح ایرادات محتوایی افزودند شایسته بود به مباحثی همچون نظریه پیدا شدن اندیشه غیبت در دوره های پسین و نیز مهدویت در ادیان دیگر نیز پرداخته می شد. آقای پورسیدآقایی در پاسخ به ایرادات فوق گفتند که این اثر به منظور کتاب درسی تالیف شده و لذا در این موارد دست بسته بودیم. در ادامه ناقد دوم آقای منتظری مقدم، ضمن قدردانی از نویسندگان به لحاظ شکلی نقدهایی را بر کتاب وارد دانسته، افزودند: در ابتدای کتاب لازم بود طرح مسئله شود. نیز کتاب فاقد کتاب نامه و تبیین مفاهیم است و عناوین فصل ها نیز اشکالاتی دارد. ایشان افزودند در فصل ها وحدت رویه حفظ نشده و عناوین القابی و فاقد ارزش و داوری است. دکتر بارانی در ادامه نقدهای خود بر کتاب، به این نکته اشاره کردند که این کتاب شباهت بسیاری به اثر جاسم حسین دارد و این تلقی هست که مطالب از آن گرفته شده باشد. کتاب همچنین نقایصی دارد؛ از جمله اینکه به بحث مادر امام زمان(عج) به طور مستند نپرداخته و فقط نقل هایی را آورده است. در مواردی نیز به کتاب های متاخر استناد شده، در حالی که منابع کهن در این موارد موجود بوده اند. یکی دیگر از اعضای نویسنده کتاب جناب آقای حکیم در پاسخ به نقدها گفتند که این کتاب درسی محسوب می شود و خط قرمزها زیاد است و نمی توان هر مطلبی را در آن ذکر کرد. ضمنا اگر کتاب های متاخر علمی باشد، چه اشکال دارد که ما به آن ارجاع دهیم. آقای پورسیدآقایی نیز گفتند که در صدد رفع برخی اشکال ها بودیم، اما کتاب صفحه بندی شده بود و هزینه دربرداشت. در آخر آقای منتظری مقدم اشکال های محتوایی خود را مطرح کردند و افزودند که در بحث فلسفه غیبت، ذکر نکاتی از قبیل سری از اسرار الهی در این کتاب شایسته نیست و باید تحلیل ها برای فلسفه غیبت تاریخی باشد. نکته دیگر این که کلام و تاریخ را از هم جدا کرده است. در فصلی که از دولت های شیعه یاد گشته احساسی عمل شده، در حالی که آنها با شیعه امامیه مشکل داشتند. در ادامه حاضران سوالاتی را مطرح کردند و نویسندگان به آنها پاسخ دادند.   

منابع مشابه بیشتر ...

62542898d10d6.JPG

نقد نظریه بوکلی دربارۀ روایات دیدارهای امام صادق علیه السلام با منصور عباسی

زهرا سرباز

این مقاله در صدد نقد نظریه بوکلی درباره روایات دیدارهای امام صادق(ع) با منصور عباسی است. آقای بوکلی، نویسنده مقاله « ریخت شناسی و مفاد بعضی از روایات شیعه امامی » ، بخشی از روایات مربوط به مواجهه امام صادق(ع) و منصور عباسی را که غالبا مربوط به احضار امام به دربار منصور است مورد بررسی قرار داده است. بررسی او تنها مبتنی بر ساختار روایات است. نویسنده تلاش کرده است با این روش به منشا جعل این روایات دست یابد و دیدگاه شیعه امامی درباره ارتباط بین مذهب و قدرت سیاسی را نشان دهد. در مقاله پیش رو ضمن بررسی این روایات، روش آقای بوکلی و دستاوردهای او بررسی شده و نشان داده شده است که روش مبتنی بر ساختار تنها، فاقد کارآیی لازم است و به ویژه برای دستیابی به منشأ جعل یک روایت، شناخت راویان آن ضروری است. در این میان از پدیده‌هایی چون «تقطیع» و «نقل به معنا» در حدیث، در بررسی ساختار این روایات نباید غفلت نمود. از نظر مفهومی، این گروه از روایات به تنهایی برای بیان دیدگاه سیاسی شیعه کافی نیست.