کتابخانه مجازی ادبیات

مصحف امام علی(ع) که نسخه دست‌نوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) می‌باشد جزء میراث و منابع گران‌بهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهل‌سنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار می‌باشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سوره‌ها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آن‌ها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخی از معاصران معتقدند که میان این مصحف با قرآن موجود در چینش آیات و سُوَر تفاوتی نیست بلکه صرفاً در مصحف علی(ع) تفسیر، تأویل و شأن نزول آیات ذکر شده است. در این نوشتار ضمن معرفی محتوای این مصحف، دیدگاه‌های مختلف شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته و شبهات وهابیت در رد وجود مصحف پاسخ داده شده است. نیز به نقد و بررسی دیدگاه‌های متفاوت دانشمندان شیعه در نحوه چینش آیات و سُوَر مصحف امام(ع) پرداخته و ضمن نقد برخی از نظریات که تفاوت دو مصحف را فقط به چینش سوره‌ها فروکاهیده‌اند، دیدگاه معاصران مقبول‌تر ارزیابی گردیده است.

تبیین تاریخی مسئله امامت شیعی و پرداختن به چالش های فراروی، موضوع این مقاله است. برای رسیدن به این منظور ابتدا جایگاه امامت در اندیشه شیعی و سپس این نظریه که امامت در اندیشه شیعی دچار تطور شده است، طرح می شود. در ارزیابی این نظریه، با توجه به تفکیکی که بین مفهوم امامت و اندیشه امامت کرده ایم، آسیبی که از ناحیه خلط اندیشه و مفهوم متوجه بحث شده، روشن گشته است. در ادامه به حساسیت مسئله امامت و ناتوانی تحلیل های صرف تاریخی و همچنین عدم توجه به ظرفیت های سیاسی اجتماعی طرح مسئله امامت، به عنوان آسیب های دیگری در این حوزه اشاره می شود و سرانجام با توجه به نقدهای صورت گرفته، تبیین قاعده مندی از تاریخچه امامت صورت می گیرد و فهم و برداشت مسلمانان اولیه از این اصل مورد توجه قرار می گیرد.

حضرت محمد(ص)،پیامبر اسلام در قرآن با عنوان«النبی الامی»معرفی شده است.فهم صحیح‌ عبارت«النبی الامی»باوری قرآنی و اسلامی درباره پیامبر اسلام(ص)همواره برهانی اساسی برای‌ مسلمانان در دفاع از اسلام بوده است.درس ناخواندگی ایشان اعتقادی ثابت و آیتی استثنائی و ممتاز بر صحت نبوتش مورد اجماع و اتفاق نظر همه مسلمانان بوده است که گزارش‌های تاریخی و احادیث اسلامی نیز آن را تأیید می‌نماید.ضمن این‌که برخی از خاورشناسان نیز که با دیده انتقاد به‌ تاریخ اسلام می‌نگرند،معترف‌اند که کوچک‌ترین نشانه‌ای بر سابقه خواندن و نوشتن رسول‌ اکرم(ص)نیافته‌اند. این مقاله بر آن است که ضمن تحلیل و بررسی تاریخی،روایی و لغوی اصطلاح«امی»،به نقد اندیشه‌های آقای گانتر در خصوص این اصطلاح پرداخته و مفهوم«درس ناخوانده»را به معنای‌ صحیح اصطلاح«امی»تقویت نماید.