حسبه و امور حسبیه، از موضوعات مهمی است که در کتب فقهی شیعه و سنی مورد استفاده قرار گرفته است؛ اما این موضوع مانند برخی موضوعات دیگر ـ به ویژه فقه سیاسی و حکومتی ـ تا حدودی دستخوش اختلافات کلامی موجود میان اهل سنت و شیعه قرار گرفت. در نتیجه اهل سنت به جهت پذیرش ولایت خلفا و سلاطین، به جنبة حکومتی حسبه بیشتر توجه نمودند. اما فقهای شیعه بیشتر به جنبة غیر حکومتی امور حسبه پرداختند. بنابراین با توجه به تفاوت دیدگاههای علمای شیعه و سنی می‌طلبد در این زمینه تحقیقی جامع صورت گیرد؛ به همین جهت در این مقاله این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.

منابع مشابه بیشتر ...

5a298877019aa.JPG

ولایت عدول مؤمنان

محمدامین هاشمی

با توجه به مبانی فقهی شیعه، سرپرست حکومت، در درجه نخست، شخص معصوم می باشد و در زمان غیبت بر اساس دلایل ولایت فقیه، این مسوولیت بر عهده فقیه است. برخی از فقها حکومت فقیه در عصر غیبت را از باب حسبه دانسته اند. بر اساس این اندیشه و با توجه به ضرورت حکومت و اینکه حکومت از امور حسبی می باشد، فقیه از باب قدر متیقن، حکومت را بر عهده می گیرد. اما در صورت تعذر فقیه، بر مبنای این اندیشه نوبت به مومن عادل می رسد تا زمام حکومت را در اختیار بگیرد. این نظریه، مستندات فقهی خاصی دارد که در این مقاله، دلایل ولایت عدول مومنان، قلمرو صلاحیت و شرایط تصدی آنان مورد بحث قرار گرفته است.