کتابخانه مجازی ادبیات

با رحلت غم‌بار رسول خدا( حوادث تلخ دیگری رخ داد که نوک اصلی پیکان این حوادث متوجه اهل‌بیت رسول خدا( بود. تجمع تعدادی از مهاجران و انصار در سقیفه، سرآغاز شکل‌گیری جریان انحراف مسیر خلافت بود؛ جریان اما به اینجا ختم نشد و پیامدهای آن، حتی در شکل هجوم به خانه برترین بانوی هستی و مصدومیت و سپس شهادتش بروز یافت. در فاصله اندک میان اجتماع سقیفه و شهادت حضرت فاطمه( حوادثی رخ داده که مستقیم یا غیرمستقیم با شهادت آن حضرت مرتبط است. تاکنون پژوهش‌های متعددی در خصوص رخداد سقیفه و پیامدهای آن به نگارش درآمده، اما در این خصوص، که تاریخ و ترتیب حوادثی که منتهی به شهادت صدیقه طاهره( شد، چگونه بود، اثری درخور توجه به چشم نمی‌خورد. با توجه به اینکه گزارش‌های تاریخی نیز معمولا به تاریخ دقیق حوادث یادشده نپرداخته، در این نوشتار تلاش شده است با بررسی مجموعه شواهد و قراین تاریخی ـ روایی موجود، به تصویری دقیق و نزدیک به واقع در این‌باره دست یابیم.

جاءت الخطبه الفدکیه أو خطبه اللمّه، کردّ فعلٍ من السیده الزهراء سلام الله علیها لما فعله الخلیفه الأول بشأن فدک، و لکنها کانت تشیر دوماً إلى مفهوم أکبر و نطاقٍ أوسع من صرف المطالبه بأرض فدک. کان الرسول صلی الله علیه و آله و سلم قد ملکها عن طریق الفتح بسبب شروطه الخاصه التی کانت حاکمه علیه، من ثمّ نحلها للزهراء سلام الله علیها فصارت بحوزتها، و کانت هذه الأرض قبل و بعد الفتح الإسلامی منطقهً مزدهرهً و معروفه. الأدله التالیه تؤکّد صحه سند الخطبه و تبعد عنه کل شکّ أو تردید: نقل نصّ الخطبه بشکل تام فی المرحله الأولى لبدء تدوین الحدیث، کثره تناقله فی مصادر أهل السنه قدیماً و حدیثاً، عدم الإنقطاع عن ذکر الخطبه فی الأدوار التاریخیه المختلفه، عدم ذکر ملابساتٍ ذات أهمیه حول اعتبار الخطبه و صحه سندها. و قد تمّ و بشکلٍ قاطع ردّ الشبهتین التالیتین: وضع الخطبه من قبل أحد الخطباء البلیغین و الذی یدعى أبو العیناء؛ و عدم إمکانیه نقل الخطبه من قبل زید بن علی بن الحسین بن علی بن أبی طالب. و من الأدله على صحه السند أیضاً تناسُبُ سیاق الخطبه مع الأقوال المذکوره عن الأئمه المعصومین و الأقوال الأخرى للزهراء سلام الله علیها. کما أن ذکرها فی بعض المصادر ککتاب «الشافی» للسیّد المرتضى قد زاد من قیمه سندها أیضاً. و یمکن الإلمام بالمکانه الرفیعه لهذه الخطبه عند الشیعه عن طریق الأمور التالیه: تحلیل و دراسه الأبعاد الشمولیّه للخطبه و التی تتخطّى واقع النص، تعلّق قسمٍ ملحوظٍ من الآثار المتبقیّه عن الزهراء سلام الله علیها بهذه الخطبه، التعمّق و التوسع فی نطاق دائره الرؤیه لهذه الخطبه على مرّ التاریخ، و استحضار الخطبه إلى میادین الأدب والشعر. و فی نهایه المقاله قد تمّ التأکید و الدعوه إلى تفهّم الأوضاع الحالیه لمدرسه أهل البیت علیهم السلام و نبذِ کلّ استنباطٍ من هذه الخطبه یُهدَف منه تجلیل النعرات الطائفیه و تسویق روح التحجّر و التزمّت و المیل إلى ما تدلیه الأعراف البالیه و ما تدعو إلیه أفکار السواد من الناس. عند إعاده فهم و تحلیل الخطبه تمّ التنویه إلى ضروره إعمال الرؤیه التوسعیّه و التی تعد من ضروریات الإستلهام من القابلیه العلیا لتعالیم الشیعه، فی سبیل حلّ المشاکل الفکریه و العملیه فی عالمنا الحالی.

یکی از فضایل امام حسن مجتبی(ع)، انجام حج‌های پیاده از مدینه تا مکه است، ولی تعداد این حج‌ها به صورت‌های مختلف؛ یعنی پانزده، بیست و بیست و پنج حج گزارش شده است. با توجه به دوران محدود ده ساله امامت آن حضرت(ع)، این پرسش وجود دارد که ایشان در چه مقطعی این تعداد حج ‌پیاده را انجام داده است؟ مقاله پیش رو که با هدف بررسی میزان درستی این آمار و چگونگی انجام آن با روش سندپژوهی تدوین یافته است به این نتیجه رسیده است که با توجه به دوران امامت آن حضرت(ع)، این آمار به عنوان حج ‌پیاده از مدینه به مکه نادرست و ناهم‌گون با حقایق تاریخی است. به نظر می‌رسد پیاده‌روی‌های امام(ع) مربوط به رفتن از مکه به منا و از آن‌جا به عرفات و سپس به مشعر و گاه به منا بوده است و روایتی صحیح نیز به این نکته اشاره کرده است. بر اساس این برداشت، امکان انجام حج با چنین شرایطی قبل از امامت آن حضرت نیز متصور است.

سبک زندگى، زوایاى گوناگونى دارد، بخشى از آن کسب وکار و هزینه درآمد است. در این مقال بر آنیم که این دو مقوله را در سیرهرفتارى معصومان)(ع) بررسى کنیم. و از سبک زندگى آنان در چگونگىبه دست آوردن درآمد و هزینه، آن، آگاهى یابیم و آن را بشناسیم وبشناسانیم. و روشن کنیم برترین هاى عالم هستى، روزگار خود را بهگوشه نشینى و عبادت سپرى نمى کردند، بلکه کار را عبادت مى دانستندو به آن مى پرداختند.از گزارشهاى تاریخى استفاده مى شود، معصومان در تولید ثروتپیشگام بوده اند.درآمد آنان از راه کارگرى، دامدارى، کشاورزى، تجارت و گاهبیت المال بوده است. و آنان در هزینه درآمد خود، نه تنها خانواده،بلکه نیازهاى نیازمندان را نیز برآورده مى ساختند. حتى بخشى ازدارایى خود را براى اصلاح بین شیعیان، بخشى را براى آزادى بردگان وبخشى را به وقف اختصاص مى دادند