مسئله چیستی علم و عقل و نقس در طول قرن ها و حتی پیش از اسلام محل توجه بوده است. در این میان، سهم فلاسفه مسلمان پیش از دیگران بوده است که می توان به آراأ فارابی، ابن سینا ، سهروردی و صدرالمتالهین در این زمینه اشاره کرد. در کنار فلاسفه، گروهی دیگر، که عمدتا منتقد فلسفه هستند و در عصر حاضر به اهل تفکیک مشهورند ، حقیقت علم و عقل و نفس را با بیانی متفاوت از فلاسفه مطرح می کنند. از جمله علمای اهل تفکیک ، آیت الله شیخ حسنعلی مروارید است. وی نظرات خود در باب حقیقت علم و عقل و نفس را در کتاب تنبیهات حول المبدا و المعاد بیان کرده است. در این نوشتار، سعید شده است به روش تحلیلی توصیفی اولا ، مدعاهای ایشان به صورت کامل بیان می شود، و ثانیا، نقد و بررسی علمی گردد.