ابوحنیفه محمد بن نعمان، معروف به قاضی نعمان، پایه گذار فقه اسماعیلی و بزرگترین فقیه در همه ادوار اسماعیلیه است. شخصیت برجسته، تالیفات فراوان و تاثیرگذاری عمیق او بر اسماعیلیه و همچنین خدمات بیبدیل او در راه استواری مذهب اسماعیلی، از او چهرهای پرفروغ ساخته است. بزرگان اسماعیلیه همیشه از قاضی نعمان با احترام و تجلیل یاد کردهاند و هنوز هم کتابهای او در میان گروههای از اسماعیلیه رواج دارد. در این میان، نکته قابل توجه این است که علمای امامیه در قرون اخیر قاضی نعمان را از خود دانسته و کتاب معروف او، دعائم الاسلام، را از منابع فقهی و حدیثی خود به شمار آورده و بدان استناد کردهاند. قاضی نعمان در قرن چهارم میزیست و با بزرگانی چون ابن بابویه و کلینی هم عصر بود. شخصیت برجسته و مقام و آثار علمی او اهمیت پرداختن به آثار و افکار او و کاوش در راه فهم حقیقت مذهب او را به خوبی نمایان میسازد.