فرهنگ و مذهب شيعي، در ادبيات مذهبي و هنر در دوران تيموري و صفويه نمود يافت و در دوران قاجار به اوج خود رسيد. در اين دوره، اوضاع سياسي اجتماعي، بستر ظهور نقاشي هايي با مضامين مذهبي را به وجود آورد. به دليل تحولات پس از مشروطه، نقاشي مذهبي عمدتا به نقاشي هاي عاميانه اي محدود بود که بيش تر نقاشان غيرحرفه اي انجام مي دادند. هنر نقاشي به عنوان يکي از عرصه هاي فعاليت بشر از ديرباز تاکنون، با ظهور در نقش ها و تعاريف گوناگون تداوم يافته است. از جمله روش هايي که براي تصوير کردن موضوعات وقايع مذهبي به کار گرفته شده، روش شمايل نگاري شيعي در نقاشي هاي قهوه خانه اي است. يکي از ويژگي هاي مهم شمايل نگاري شيعي در نقاشي قهوه خانه اي، پيوستگي اش با دين و باورهاي اسلامي است. سوال پژوهش اين است که شمايل نگاري شيعي در نقاشي هاي قهوه خانه اي با موضوع عاشورا چه ويژگي هايي دارد؟ بر اين اساس، هدف پژوهش، شناخت ويژگي هاي شمايل نگاري عاشورا در نقاشي قهوه خانه اي، از طريق بررسي بازتاب باورهاي شيعي است. روش پژوهش به شيوه توصيفي انجام گرفته و ابزار گردآوري اطلاعات کتابخانه اي است.
مقاله پیشرو در پی آن است تا از رهگذر واکاوی نقش ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا، کارکرد «رجز» ـ به مثابه یک رسانه سنتی ـ را در این رویداد مهم تاریخ اسلام از منظر ارتباطی تبیین نماید. به این منظور و با بهرهگیری از نظریه کارکردگرایی در مطالعه کارکردهای پیامهای ارتباطی، بر «آگاهسازی» پیامهای ارتباطی ـ بهعنوان یکی از کارکردهای پیامهای ارتباطی ـ تمرکز شده و با استفاده از مدل ارتباطی «لاسول»، رجزهای یاران امام(ع) از جهت نقش «آگاهی بخش» آنها بررسی شد. در تحلیل محتوای رجزها از روش «تحلیل محتوای کیفی» (با رویکرد تلخیصی) استفاده شد. از جمله مهمترین نتایج بهدست آمده این است رجزهای یاران سیدالشهداء(ع) در رویداد عاشورا، علاوهبر کارکردهای رایج این رسانه سنتی در آن دوران (از جمله بیان جنگاوری و نسب رزمنده)، همسو با اهداف ترسیمی امام حسین(ع) از قیام عاشورا بوده و از این منظر، واجد کارکرد «آگاهیبخشی» است.