کتابخانه مجازی ادبیات

ظهور دولت شیعی سربداران، از مهم ترین وقایع تاریخی خراسان به شمار می آید که در خراسان آغاز و گسترش یافت و در همانجا به خاموشی گرایید. نخستین جرقه نهضت در قرن هشتم هجري در دهکده باشتین واقع در چهار فرسنگی جنوب غربی سبزوار رخ داد، این نهضت از سوي ناراضیان شیعه مذهب خراسان از مدت ها قبل آماده اشتعال و گسترش بود. در حقیقت واقعه باشتین که شرح آن خواهد رفت بهانه اي براي روشن کردن آتش یک نهضت همگانی در خراسان بود که در زمان کوتاهی تمام نواحی خراسان از جمله سبزوار (بیهق، جوین)، اسفراین، نیشابور را در برگرفت، و حتی از گرگان و مازندران تجاوز کرد و در سمرقند و کرمان و دیگر شهرها، قیام هایی در دوره تیموریان با نام سربداران به وقوع پیوست. در این پژوهش برآنیم تا گستره ي جغرافیایی سربداران را در دوره سربداران و پس از آنان بررسی نماییم و دریابیم که اندیشه هاي این نهضت تا چه حد در ایران و دیگر نقاط گسترش یافته است؟

دولت سربداران که از آن به عنوان برجسته ترین نهضت آزادیبخش قرن چهاردهم میلادي در خاورمیانه یاد می شود، مجموعه شیعی مذهب بودند که مدت پنجاه سا ل در منطقه خراسان حکومت کردند . این حرکت در واقع طغیان خشم فروخورده مردمی بود که به دنبال هجوم هولناك چنگیز خان وحاکمیت مغولان بر ایران ، توانستند با استفاده از خلاء قدرت به وجود آمده پس از مرگ ابوسعید ایلخان ، حکومتی مستقل وایرانی ایجاد نمایند . یکی از موارد موثردر تضعیف و اضمحلال دولت سربداران ، سلسله قتل هاي داخلی است که در میانزمامداران این حکومت اتفاق افتاده است . به گونه اي که شاید به جرأت بتوان مدعی شد ، در هیچ یک از دولت هایی که ازابتداي ورورد اسلام در ایران تشکیل گردیده ، این حجم وسیع خویش کشی وجود نداشته است . از مجموع دوازده امیري که بر سریر حکومت سربداران تکیه زدند، هشت تن از آنان قربانی اختلافات داخلی شدند . علت اصلی این امر را می توان در جناح بندي دولت آنها به دو گروه سربداران وشیخیان جست وجو کرد . متاسفانه این اختلافات داخلی سربداران موجب گردید تا عمر ا ین دولت بیش از نیم قرن دوام نیاورد و سرانجام با حمله تیمور گورکانی بساط این سلسله به طور کامل برچیده شود. در این پژوهش سعی گردیده است تا با بررسی قتل هاي داخلی در میان امراي سربدار، نقش آن در تضعیف این دولت مورد کنکاش قرار بگیرد.