کتابخانه مجازی ادبیات

مقاله حاضر، در پى گزارش و تحليل شيوه پاسخگويى عبد الجليل رازى به مدّعيات نويسنده كتاب بعض فضائح الروافض است. پاسخ‏هاى رازى و شيوه او يك‏دست و يكسان نيستند؛ برخى پاسخ‏ها دقيق، سنجيده، تحليلى و اخلاقى اند و پاره‏اى از آنها جدلى. با اين همه، كتاب رازى، فاقد ساختارى روشن است و نويسنده، عمدتاً در پى آن بوده است تا پا به پاى اشكالات كتاب بعض فضائح الروافض پيش برود و به اشكالات مندرج در آن پاسخ دهد. به همين سبب، اين مقاله مى‏كوشد تا شيوه پاسخگويى وى را استخراج و نمونه‏هاى مختلفى از آن را كه در سراسر كتاب پراكنده اند، طبقه‏بندى كند. با اين رهيافت، نوشتار حاضر در شانزده محور، نكات كليدىِ شيوه عبد الجليل رازى را طبقه‏بندى و تحليل كرده است. برخى از اين محورها عبارت اند از: مناقشه در پيشينه تشيّع مدّعى؛ اشاره به الزامات خاص تفكّر اشعرى كه مدّعى به آن وابسته است، امّا از آنها بى‏خبر است يا بدان‏ها پايبند نيست؛ حفظ حريم خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله در سراسر مناقشات، برخلاف مدّعى؛ به كارگيرى قياس ذوحدّين بر ضدّ حريف و به دام انداختن وى؛ آشكار كردن منطق يك بام و دو هواى مدّعى؛ تفكيك بين‏حقّانيت شخص از رفتار پيروانش؛ نشان دادن اشكالات نامرتبط با مسائل اعتقادى؛ به كارگيرى منطق توضيح و تبيين مسائل و ابهام‏زدايى؛ نشان دادن مغالطه همسويى؛ و به كارگيرى منطق كلوخ و سنگ.