بداء از ویژگیهای مبتنی بر نصوص دینی تفکر شیعی و بهمعنای نسخ در امور تکوینی میباشد.این مفهوم در مورد خدا و انسان به کار میرود.براین مبنا که موجودات جهان هستی به مادی و مجرد تقسیم میشوند.مجردات تحت تاثیر علل مختلف و تغییر و تحول قرار نمیگیرد،اما موجودات مادی دائما دستخوش تغییر و تحول و جانشین شدن سلسله علتها به جای یکدیگر قرار میگیرند،بنابراین محدوده بداء مختص این مرحله میباشد؛البته نه به این معنا که نظام هستی از اثبات برخوردار نباشد؛زیرا نظام ماده خود تجلی عالم مثال و عالم عقل است و در آن عوالم از اثبات برخوردار است.پس وقوع مسئله بداء در مورد خداوند بهمعنای تغییر و تحول در علم خداوند بهمعنای تبدیل علم خداوند به جهل-چنانکه منکرین بداء معتقدند-هم نیست. واژگان کلیدی:بداء،قدر،قضا،نسخ،علم الهی. *** قرآن کریم و روایات وارده از ائمه معصومین(علیهم السلام)در شکوفایی و پردازش بسیاری از مسائل کلامی و فلسفی جهان اسلام بسیار تاثیر گذار بوده است؛البته نه به این صورت که عقاید اسلامی را بر حکمت اسلامی تحمیل کرده باشد،بلکه فلاسفه و متکلمین در تبیین و تحلیل بسیاری از مسائل از آنها الهام گرفتهاند؛به عبارت دیگر فلسفه و کلام اسلامی ضمن آنکه آزادی خود را حفظ نموده،از نصوص دینی الهامهای با ارزشی گرفته است و همین الهامات موجد تفاوتهای بسیاری میان الهیات اسلامی و الهیات غیراسلامی-اعماز یهودی و مسیحی-شده است. بداء از جمله مسائلی است که نظر به توجه خاص قرآن کریم و همچنین اهمیت و ارزشی که ائمه معصومین(علیهم السلام)برای آن قائل بودهاند،در مکتب عقلی شیعه بهخوبی مورد تبیین و تشریح قرار گرفته است.این مقاله بداء در روایات شیعی و آیات قرآن کریم را مورد تحلیل قرار داده و به مسائلی چون نسخ،محدودهء بداء،علت انکار بداء و رابطه آن با مسئله قدر و نیز به تبیین آن در حکمت متعالیه میپردازد.
برخی مدعی هستند شیعیان سده های نخستین، رویکردی بشری به امامت داشته اند. یکی از عالمانی که با استناد به برخی عبارات متشابه، به عنوان نماینده قرائت بشری از امامت معرفی شده، ابن قبه رازی است؛ اما با بررسی آرای وی درباره ویژگی های امامان معلوم می شود ابن قبه امامان را دارای ویژگی های زیر می دانسته است: 1. وجوب طاعت، 2. حجیت، 3. منصوص و منصوب بودن از جانب خداوند، 4. علم الهی، 5. قدرت الهی (معجزه)، 6.عصمت. بنابراین هرگز نمی توان او را گواهی بر وجود عالمانی با قرائت بشری از امامت، معرفی کرد.
کتاب «نگاهی به تاریخ تفکر امامیه از آغاز تا ظهور صفویه» در عین دارا بودن نکات مثبت و شایان تقدیر، دارای اشکالات و نکات قابل نقدی است که در این نوشتار، نمونههایی از آنها بررسی شده است؛ از جمله: نگرشی سطحی و روشنفکرمآبانه به تاریخ تشیع همراه با نوعی پیشداوری؛ برخی ادعاهای بدون دلیل و مدرک؛ ذکر برخی روایات شاذ و نادر در مقابل روایات مشهور، و احیانا ذکر سخنان مخالفان شیعه و دیدگاههای خلاف نظریة رایج شیعه. از دیگر اشکالات محتوایی این کتاب، تشکیک در وجود بعضی باورهای موجود شیعه در قرون اولیه ـ بهویژه قرن اول هجری ـ است. همچنین چنین وانمود شده که پیدایش تشیع منشای عرفی ـ و نه الهی ـ داشته است و اینگونه به ذهن میآید که اصولی همچون اعتقاد به نص، عصمت و تبرّی از دشمنان اهلبیت علیهم السلام دستکم در قرن اول نزد پیروان اهلبیت علیهم السلام مطرح نبوده است!
مسئله بداء که از ویژگی های تفکر شیعی و متاثر از نصوص دینی است به معنای نسخ در امور تکوینی است . این مفهوم در مورد خدا و انسان به کار می رود . بر این مبنا که موجودات جهان هستی به دو دسته مادی و مجرد تقسیم می شوند . مجردات تحت تاثیر علل مختلف و تغییر و تحول قرار نمی گیرند ، اما موجودات مادی دائما دستخوش تغییر و تحول و جانشین شدن سلسله علت ها به جای یکدیگر قرار می گیرند ، بنابراین محدوده بداء مختص این مرحله میباشد . ...