کتابخانه مجازی ادبیات

هدف از این پژوهش، بررسی الگوی تبلیغی امام صدر در تعامل با شیعیان لبنان با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون است. برای گردآوری و شناسایی مضامین مرتبط با الگوی تبلیغی امام صدر، ابتدا مبانی نظری اندیشمندان اسلامی بررسی شد، سپس با مطالعه کامل کتاب «گام‌به‌گام با امام» (12 جلدی)، مضمون‌های مرتبط استخراج و کدگذاری گردیده ‌است. بررسی مجموعه‌ی آثار و فعالیت‌های امام موسی صدر نشان می‌دهد، ایشان الگوی متفاوتی از تبلیغ دین ارائه می‌کند. امام، مبلّغ را یک مُصلِح اجتماعی می‌داند و با تاکید بر توجه به عدالت‌طلبی از سوی مبلّغان، آنان را بر استقامت در راه تبلیغ فرا می‌خواند. هدف مبلِّغ از دیدگاه وی، پرورش انسان در راه کمال است و نقش اصیل عالم دین را انسان‌سازی و تربیت انسان می‌داند. امام در تبلیغ خود، از دو ابزار سخنرانی و گفتگو بیش از ابزارهای دیگر بهره گرفته‌اند. ایشان در بُعد شیوه‌های تبلیغی، پنج شیوه‌ی: تسامح و سهل‌گیری، استفاده از دین در امور زندگی، تبلیغ عملی مبتنی بر خدمت، تبلیغ مبتنی بر فطرت و الگوسازی را شیوه‌های مُرجَح تبلیغی معرفی می‌کند. ایشان، خدمت به مردم را کارکرد اصلی ادیان می‌دانند و بر این باورند، تبلیغ دین از طریق خدمت‌رسانی به مردم و توجه به وضع معیشتی آنان می‌تواند در افزایش گرایش به دین موثر باشد؛ لذا در حوزه‌ی مخاطب‌شناسی، مطالعه میدانی مسائل اجتماعی و شناخت مخاطب و آشنایی با نیاز‌های روحی را ضروری می‌داند.

شیعیان، همپای تحولات علمی جهان اسلام در قرن سوم هجری، به‌خصوص نهضت ترجمه، با تکیه بر عقل­گرایی ویژه شیعی، ضمن پایبندی به مبانی فکری خود، از دانش‌های وارداتی استقبال کردند و به علوم کاربردی از جمله جغرافیا روی خوش نشان دادند. در این مقاله، با استفاده از منابع رجالی شیعی و غیرشیعی، زندگی‌نامه­ها و تألیفات جغرافیایی و تاریخ‌های محلی موجود، اَشکال و حوزه­های مختلف مطالعات جغرافیایی دانشمندان شیعی، تا قرن ششم هجری با روش تحلیلی ـ وصفی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که با وجود از بین رفتن بسیاری از جغرافیانگاشته­های شیعی در گذر ایام به علل مختلف، سهم آنان در تدوین منابع جغرافیایی چشمگیر بوده است. شیعیان با اینکه اغلب در شهرها و مناطق خاصی تمرکز داشتند، در مطالعات و تألیفات جغرافیایی خود همانند نویسندگان اهل‌سنّت، توجه ویژه­ای به جغرافیای جزیرة­العرب نشان دادند و به تدوین منابعی درباره قبایل عرب و مساکن آنان و نیز پدیده­های طبیعی آنجا پرداختند. شیعیان همچنین، آثاری در زمینه معرفی شهرها و مناطق شیعه­نشین، به­ویژه شهرهای: عراق، مناطق دارای جنبه زیارتگاهی، شهرهای مأمن و یا مدفن سادات و علویان و در ججمی کمتر، آثاری در زمینه جغرافیای طبیعی و جغرافیای نجومی و انسانی پدید آوردند

وقوع انقلاب اسلامي ايران، آثار عميق، گسترده و متفاوتي بر نظريه پردازان غربي گذاشت و در عصري كه حضور دين در جامعه پايان يافته تلقي مي شد، چالش هاي فراواني را براي دنياي غرب ايجاد كرد و در پي آن، موجي از نظريه پردازان غرب توجه خود را به انقلاب ايران معطوف ساختند. از آنجا كه مذهبي بودن انقلاب اسلامي، يكي از ويژگي هاي آن به شمار مي رود، و با توجه به پيروي اكثريت مردم ايران از مذهب تشيع، برخي از نظريه پردازان انقلاب اسلامي، اين پديده را با چنين ديدگاهي مطالعه كرده اند. مستشرقان پس از يك غفلت طولاني، به نقش و اهميت مكتب تشيع و كارايي آن در رويدادهاي سياسي و اجتماعي در ايران پي بردند و اعتراف كردند كه چه پتانسيلي در مذهب تشيع و اعتقادات شيعيان نهفته است. انديشمندان غربي در مورد انقلاب ايران، نقش مذهب را بسيار چشمگير مي دانند كه توانسته است گروه هاي غيرمذهبي يا شبه مذهبي را نيز تحت تاثير خود قرار دهد. مكتب تشيع با معارف عميقي چون اعتقاد به مهدويت، وجود روحانيون و مراجع و رهبري ديني، عاشورا، شهادت، وحدت و اتحاد توانسته است بزرگ ترين انقلاب قرن را رقم بزند كه درك اين انقلاب براي بسياري از انديشمندان دشوار است.

در این نوشتار، در ابتدا موقعیت استراتژیک یمن بررسی شده است. در ادامه، به این سوال پاسخ داده شده که «انقلاب اسلامی ایران چه تاثیراتی بر تحولات ژئوپلیتیکی شیعه در یمن داشته است؟» هرچند شیعیان زیدی، که بخش عمده شیعیان این کشور را تشکیل می دهند، تا سال 1962 حکومت را در این کشور بر عهده داشتند، اما پس از سقوط آنها از قدرت، طی سالیان متمادی در انزوای ژئوپلیتیکی شدیدی قرار گرفتند. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، موجبات خروج از انزوا و گسترش تدریجی ژئوپلیتیک شیعه در این کشور فراهم گردید. احیای شیعیان زیدی، تاثیرپذیری فکری و عملی شخصیت های یمنی از تفکرات انقلابی امام خمینی(ره)، گسترش شیعه دوازده امامی و حضور فعال شیعیان در قیام اخیر مردم یمن از جمله تاثیرات این انقلاب بر تحولات ژئوپلیتیکی شیعه در یمن به شمار می آید. در مجموع، می توان گفت: انقلاب اسلامی ایران موجب گسترش ژئوپلیتیک شیعه در یمن شده است.