کتابخانه مجازی ادبیات

معنويت توسعه يافته توسط امامان اهل بيت عليهم السلام در کالبد جامعه و حضور جمعي از تربيت يافتگان معنوي اين مکتب در ميان مردم، از عوامل مهم توجه به امور معنوي و باطني در جامعه اسلامي محسوب مي شود. تتبع دقيق در آثار اهل تصوف، يک رشته معارف خاص تشيع را که در غير کلام ائمه اهل بيت عليهم السلام نشاني از آنها نيست، نشان خواهد داد و محقق به وضوح روح تشيع را در مطالب عرفاني اين کتاب ها مي يابد؛ هرچند در مواردي روحي است که طي زمان و به حسب برخي آفات بيروني در يک پيکر آفت ديده جاي گرفته است. تحقيق پيش رو به نشان دادن چگونگي ورود شمه اي از احاديث و تعاليم معنوي اهل بيت عليهم السلام به تصوف پرداخته است. بر اساس اين پژوهش، شواهد مناسبي براي اثبات خاستگاه شيعي عرفان اسلامي مي توان به دست داد. اين شواهد، از نوع نگاه صوفيه به اهل بيت عليهم السلام و روزنه هاي نفوذ معارف آن حضرات به تصوف، يعني بزرگان صوفيه و ميراث مکتوب آنان مانند اللمع، الرساله القشيريه و قوت القلوب قابل اصطياد است. چکيده عربي: المعنويه المتناميه من قبل ائمه اهل البيت عليهم السلام في جسد المجتمع و تواجد حشد من تلامذه هذه المدرسه المعنويه بين شرائح الشعب، تعد من العوامل الهامه للاهتمام بالشوون المعنويه و الباطنيه في المجتمع الاسلامي. التتبع الدقيق في آثار المتصوفين، يدل علي سلسله من المعارف الخاصه بالتشيع التي لا اثر لها الا في کلام ائمه اهل البيت عليهم السلام و يجد الباحث بوضوح روح التشيع في المعلومات العرفانيه في هذه الکتب، و في بعض الحالات روحي و بمرور الزمن و حسب بعض الافات الخارجيه يستقر في جسد مصاب بالافات. البحث الحالي يبين کيفيه ورود بعض الاحاديث و التعاليم المعنويه لاهل البيت عليهم السلام في التصوف. علي ضوء هذا البحث يمکن ايجاد الاستشهادات المناسبه لاثبات الاصاله الشيعيه للعرفان الاسلامي. هذه الشواهد، من نوع نظره الصوفيه الي اهل البيت عليهم السلام و منافذ تسرب معارف اهل البيت عليهم السلام للتصوف، يعني کبار الصوفيه و تراثهم المدون مثل اللمع، الرساله القشيريه و قوت القلوب قابله للاصطياد.

دورۀ فاطمیان(297-567 ق) از دوره‌های مهم در زمینۀ شکوفایی تمدن اسلامی است که تاکنون کمتر اندیشمندان و صاحب‌نظران مسلمان و غیر مسلمان به واکاوی آن پرداخته‌اند. با وجود آنکه توجه نویسندگان مسلمان و خاورشناسان به حوادث سیاسی این دوره، زوایایی از تاریخ فاطمیان را آشکار نموده، اقدامات فرهنگی و علمی آنان بیشتر در حاشیه مورد توجه قرار گرفته است. خاورشناسان متقدم بیشتر به موضوعات سیاسی این دوره پرداخته و کمتر به جنبه‌های علمی آن توجه نموده‌اند، اما برخی از متأخران مانند هاینس هالم و پل.ای.واکر در دورۀ اخیر با تمرکز بیشتری، به بررسی جنبه‌های علمی دورۀ فاطمیان نموده و زوایایی از آن را واکاوی کرده‌اند. اگر چه برخی از خاورشناسان در مورد شکوفایی علمی در این دوره، نظر مثبتی نداشته و یا تردید نموده‌اند، در مقابل برخی دیگر با اطمینان از وجود شکوفایی علمی در این دوره سخن به میان آورده و معتقدند شواهد متعددی بر شکوفایی تمدنی این دوره می‌توان ارائه نمود. تأسیس مؤسسات علمی برجسته‌ای نظیر الازهر و دارالعلم و تألیف آثار علمی در زمینه‌های گوناگون به دست دانشمندان برجسته در این دوره، برترین این شواهد به شمار می‌رود. بررسی دیدگاه خاورشناسان به‌منزلة نگاه بیرونی که این نوشتار در پی آن است، می‌تواند برای شناسایی جنبه‌های پرتوان تمدن اسلامی در این دوره ارزشمند باشد.